Η τρομοκρατία των λέξεων

Αναδημοσιεύουμε το σημερινό άρθρο της Πόπης Διαμαντάκου στα “ΝΕΑ” .

Το θέαμα μιας κοινωνικής κατηγορίας εναντίον μιας άλλης, είναι τηλεόραση που βολεύει την πολιτική εξουσία, όχι όμως τη δημοκρατία
O στοχοποιήσας, του στοχοποιήσαντος. Με πόση ευκολία, αλήθεια, χρησιμοποιούνται λέξεις που το νόημά τους υποκρύπτει τον απόλυτο τρόμο. Γιατί δεν υπονοούν άλλο από απειλή κατά της σωματικής ακεραιότητας, ακόμη και κατά της ανθρώπινης ζωής! Το μιντιακό κοινό γίνεται αποδέκτης μιας μορφής λεκτικής βίας, με την υπόγεια «τρομοκρατία» που υποδηλώνει, αφού εθίζεται μέσω της καθημερινής χρήσης της, σε μια εμφυλιοπολεμική ατμόσφαιρα, Βέβαια, οι κόντρες μεταξύ κοινωνικών κατηγοριών με κοινά χαρακτηριστικά- κοινωνικής καταγωγής και οικονομικά- αποτελούν ένα από τα πλέον συνήθη φαινόμενα των μιντιακών εποχών, ακριβώς επειδή προσφέρουν άφθονο υλικό για κατανάλωση. Απελευθερώνουν τα πλέον εύπεπτα ανθρώπινα «συστατικά», αναδεικνύουν χαρακτήρες, προσωπικά πάθη, μικρότητες, αμετροέπειες, αλλά και ταλέντα στην ευφράδεια και την επιχειρηματολογία που ανταποκρίνονται στο γούστο της μεγάλης, μεσαίας τάξης ή πλέον, μιλώντας με όρους τηλεοπτικής αγοράς, στο γούστο και τις συνήθεις του μεγάλου τηλεοπτικού κοινού.

Με άλλα λόγια, οι κόντρες αυτού του είδους αναδεικνύουν στοιχεία της λαϊκής κουλτούρας και ανασύρουν από προσωπικά βιώματα μέχρι συντηρητικούς αυτοματισμούς διαμορφωμένους από τους μηχανισμούς της εκπαίδευσης και της θρησκείας. Αποτελούν αγαπημένο θέαμα γιατί εκτονώνουν και «τσεκάρουν» με ταχύτητα τα συντηρητικά ανακλαστικά του φιλοθεάμονος.

Αυτού του είδους η αντιπαλότητα αποτελεί φυσικά σύμφυτο στοιχείο των κοινωνιών, απλώς η τηλεόραση το «νομιμοποίησε» και το αναπαρήγαγε, παραμερίζοντας άλλα, σημαντικότερα για τη δημοκρατία αυτονόητα, όπως είναι ο διαρκής διάλογος και ο έλεγχος της λειτουργίας των θεσμών.

Εξ ου και η τηλεοπτική κόντρα με την εκτονωτική της διάσταση και την ψευδαίσθηση ότι ασκείται μέσω αυτής ένας κοινωνικός έλεγχος των μεν από τους δε, αντικατέστησε το έλλειμμα θεσμικού ελέγχου. Το γεγονός αυτό είναι αλήθεια ότι δημιούργησε μιντιακά φαινόμενα υπερεξουσίας, όχι όμως των απλών δημοσιογράφων, ούτε όλων των δημοσιογράφων. Είναι ελάχιστοι εκείνοι που αξιοποιούν το κενό ελέγχου και κανόνων και γνωστοί, αφού πάντα οι ίδιοι βρίσκονται στο επίκεντρο των κρίσεων που ανά τακτά χρονικά διαστήματα διαταράσσουν τον δημόσιο βίο, απόδειξη του επιτελικού ρόλου τους. Ως εκ τούτου, είναι μάλλον εκ του πονηρού όταν αστυνομικοί ισχυρίζονται ότι τους «στοχοποιούν» δημοσιογράφοι (εκπρόσωπός τους στο δελτίο του Μega απέναντι από την Όλγα Τρέμη) και ουδείς εκ των πολιτικών υπευθύνων δεν ανησυχεί για την ευκολία με την οποία χρησιμοποιούνται λέξεις και έννοιες οι οποίες διαμορφώνουν πολεμικό (αλίμονο, εμφυλιοπολεμικό) κλίμα. Και μπορεί να είναι επόμενο μέσα σε αυτό το κλίμα, στο οποίο εντάσσονται και αναίτιες συλλήψεις και προπηλακισμοί δημοσιογράφων και τεχνικών κατά τη διάρκεια της μεγάλης πορείας της περασμένης Παρασκευής, δημοσιογράφοι να ισχυρίζονται ότι «στοχοποιούνται» από τους αστυνομικούς, αλλά έτσι απλώς ενισχύεται το κλίμα μιας κόντρας που ουδεμία σχέση έχει με τη λειτουργία της δημοκρατίας.

Δεν είναι υλικό για τηλεοπερέτες η δυσλειτουργία της Αστυνομίας. Ούτε η δολοφονία ενός 15χρονου. Ούτε φυσικά η δολοφονική επίθεση κατά αστυνομικών είναι υπόθεση που τίθεται προς κρίσιν του φιλοθεάμονος πλήθους. Πολύ περισσότερο προς κρίσιν των 15χρονων και 16χρονων, επειδή βρέθηκαν στους δρόμους πριν από λίγο καιρό να ξεσπούν την αγωνία τους για το άδηλο μέλλον με αφορμή τη δολοφονία του συνομηλίκου τους.

Δεν συμψηφίζουν ζωές τα παιδιά

Είδαμε κάμερες και μικρόφωνα να αναζητούν πιτσιρικάδες για να πουν τι αισθάνονται (;) για τον σοβαρό τραυματισμό του νεαρού αστυνομικού. Όλες οι απαντήσεις που προβλήθηκαν ήταν υπεύθυνες και σοβαρές. Δεν συμψηφίζουν ζωές τα παιδιά, δεν στοχοποιούν οι 15χρονοι, ούτε «οπλίζουν». Αναζητούν τη λειτουργία θεσμών και κανόνων (ακόμη και σε ιδιωτικό επίπεδο, στα σπίτια και τα σχολειά τους) που θα τους κάνουν να αισθανθούν ασφάλεια. Αλίμονο αν το ξέσπασμά τους αποτελεί άλλοθι για τη μια ή την άλλη πλευρά, προκειμένου να «νομιμοποιηθεί» το πολεμικό κλίμα που κάνει τηλεθέαση, αλλά προπάντων βολεύει μια ράθυμη πολιτική εξουσία να ισχυροποιηθεί σε μια κοινωνία διχασμένη και να πάρει εύκολα κατασταλτικά μέτρα, αντί να αντιμετωπίσει και τις δικές της ιστορικές ευθύνες για το έλλειμμα ουσιαστικής δημοκρατικής κουλτούρας.

Πόπη Διαμαντάκου