Η «ψυχή» της διαστημικής καινοτομίας στα τηλεσκόπια του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών

 Παρουσίαση στο περίπτερο ΕΕΑ της 88ης ΔΕΘ

Το Σάββατο 31 Αυγούστου έφτασαν στις εγκαταστάσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο Κρυονέρι Κορινθίας, δύο ειδικά κοντέινερ από την Ολλανδία με την πρώτη σειρά επιστημονικών οργάνων του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Oργανισμού (ESA), απαραίτητων για την συμμετοχή του ΕΑΑ στη διαστημική αποστολή PSYCHE της ΝASA. H εγκατάσταση των οργάνων θα γίνει σε ειδικά κατασκευασμένες πλατφόρμες που ολοκληρώθηκαν πρόσφατα από το ΕΑΑ με την συνδρομή της Περιφέρειας Πελοποννήσου.

Το ΕΑΑ επιλέχτηκε από την ESA για να υλοποιήσει οπτική ζεύξη με laser μεταξύ του δορυφόρου PSYCHE και της Γης στην εκπληκτική απόσταση των 300 εκατομμυρίων χιλιομέτρων – μέσω των ειδικών οργάνων που τοποθετούνται στο αστεροσκοπείο Κρυονερίου και στο τηλεσκόπιο Αρίσταρχος στο Χελμό. Στο πλαίσιο αυτό τόσο το αστεροσκοπείο Χελμού όσο και το αστεροσκοπείο Κρυονερίου, βασικές ερευνητικές υποδομές του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του ΕΑΑ, αναβαθμίζονται και εξοπλίζονται με σύγχρονα όργανα αιχμής, ενώ οι νέες κτιριακές υποδομές και η εγκατάσταση εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας -χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης και την Περιφέρεια Πελοποννήσου- μετατρέπουν το αστεροσκοπείου Κρυονερίου στο μεγαλύτερο Διαστημικό Κόμβο (Space Hub) στην Νοτιοανατολική Ευρώπη με στόχο η συμμετοχή του ΕΑΑ σε παγκόσμιες έρευνες αιχμής και στην πειραματική εφαρμογή διαστημικών τεχνολογιών.

Οι μέχρι τώρα πρωτοβουλίες της διοίκησης του ΕΑΑ, η σκληρή εργασία της Διεύθυνσης και του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού του Ινστιτούτου ΙΑΑΔΕΤ του ΕΑΑ, καθώς και η στρατηγική συνεργασία μας με την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσίας (ESA), τη Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων και με την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας, επέφεραν τα σημαντικά αυτά αποτελέσματα αναδεικνύοντας το ΕΑΑ ως ένα βασικό πυλώνα – σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο – στην ανάπτυξη νέων διαστημικών τεχνολογιών επικοινωνίας (ευρυζωνικό δίκτυο του διαστήματος) όσο και στον τομέα της διαστημικής και πλανητικής ασφάλειας.

Οι πιο πρόσφατες διεθνείς επιτυχίες του Ινστιτούτου ΙΑΑΔΕΤ του ΕΑΑ αφορούν:

1. Στο τομέα των διαστημικών Επικοινωνιών: Το Αστεροσκοπείο Χελμού επιλέχθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) ως τον 1ο επίγειο Ευρωπαϊκό Σταθμό στην ανάπτυξη νέων γρήγορων και ασφαλών οπτικών (laser) τηλεπικοινωνιών μεταξύ Γης και δορυφόρων στα πλαίσια του προγράμματος Scylight αντικαθιστώντας τη παρούσα τεχνολογία χρήσης ραδιοκυμάτων. Η επιτυχία του προγράμματος στο εγγύς διάστημα -όπου επιτευχθεί η σύζευξη του τηλεσκοπίου Αρίσταρχος με τον δορυφόρο Alphasat- δημιούργησε νέες προοπτικές και οδήγησε στην επιλογή του ΕΑΑ από την ESA για να μετάσχει στην εμβληματική διαστημική αποστολή Psyche (Ψυχή) της NASA. Για το σκοπό αυτό ένα ισχυρότατο laser θα τοποθετηθεί στο Αστεροσκοπείο Κρυονερίου μέσω του οποίου θα επιδιωχθεί για πρώτη φορά ο σχηματισμός μίας γιγάντιας επικοινωνιακής γέφυρας μήκους 300 εκατομμυρίων χιλιομέτρων μεταξύ του Αστεροσκοπείου και της διαστημοσυσκευής, η οποία βρίσκεται καθ ‘οδόν προς τον αστεροειδή 16-Psyche. Η σύζευξη αυτή θα καλύψει μία απόσταση δύο φορές μεγαλύτερη της απόστασης Ήλιου-Γης και θα αποτελέσει – μαζί με μια αντίστοιχη που θα γίνει από τις ΗΠΑ – τη βαθύτερη ευρυζωνική ζεύξη στο διάστημα που έχει επιτύχει η ανθρωπότητα, ανοίγοντας έτσι νέους ορίζοντες στον τομέα των τηλεπικοινωνιών.

2. Στον τομέα της διαστημικής ασφάλειας: Το ΕΑΑ, διαθέτοντας το Αστεροσκοπείου Κρυονερίου, έχει αναλάβει το συντονισμό του εθνικού προγράμματος GR SST (Space Surveillance and Tracking) καθώς και τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πανευρωπαϊκό δίκτυο συνεργασίας EU SST Partnership. Το πρόγραμμα αυτό αποσκοπεί στην παρακολούθηση των διαστημικών αποστολών εξασφαλίζοντας έτσι την ασφάλεια τους από πιθανή σύγκρουση με διαστημικά αντικείμενα. Η παρακολούθηση γίνεται με τη χρήση επίγειων αισθητήρων (τηλεσκόπια, radars, range lasers, RF δέκτες και επίγειες κάμερες) αλλά και με διαστημικούς αισθητήρες που έχουν τοποθετηθεί σε ειδικές διαστημικές αποστολές (Space Based SST), καλύπτοντας έτσι όλο το φάσμα των τροχιών (χαμηλή τροχιά, μεσαία τροχιά, γεωστατική τροχιά). Απώτερος στόχος του SST είναι να συμβάλει στην υλοποίηση του παγκόσμιου προγράμματος Δορυφορικής Κυκλοφορίας (Space Traffic Management) που θα λειτουργήσει προς όφελος της ασφάλειας των διαστημικών αποστολών αλλά και του ίδιου του πλανήτη.

3. Σε συνεργασία με διαστημικές υπηρεσίες άλλων χωρών, όπως το πρόγραμμα POLSA/CILIUM σε συνεργασία με την Πολωνική Διαστημική Εταιρεία που στοχεύει στην παρατήρηση δορυφόρων χαμηλής τροχιάς και τον προσδιορισμό της θέσης τους, αλλά και με μεγάλες αεροδιαστημικές Ευρωπαϊκές εταιρείες (Thales, OHB, HellaSAT, κα).

*Οι σημαντικές αυτές εξελίξεις θα παρουσιαστούν στο περίπτερο του ΕΑΑ στη 88η ΔΕΘ και θα δοθεί σχετική ομιλία από τον Διευθυντή του αρμόδιου Ινστιτούτου ΙΑΑΔΕΤ και Αντιπρόεδρο του ΔΣ του ΕΑΑ, Δρ Σπύρο Βασιλάκο, την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 11.30 π.μ. στο Περίπτερο του Υπουργείου Ανάπτυξης.