Η έννοια του ωραίου στα μαθηματικά και την τέχνη

Διάλεξη του Τεύκρου Μιχαηλίδη στο σαλόνι των Κατακουζηνών

Η ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ διοργανώνει μια σειρά διαλέξεων στο φιλόξενο σαλόνι της ιστορικής οικίας Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού στην Αθήνα (Αμαλίας 4, 5ος όροφος).

Μαθηματικοί, φυσικοί, ιστορικοί τέχνης, εικαστικοί και συγγραφείς προσεγγίζουν, με απρόβλεπτο τρόπο, τους δεσμούς και τις ποικίλες σχέσεις που συνδέουν τα μαθηματικά και, γενικότερα, την επιστήμη με την τέχνη και την αφήγηση.

Η τέταρτη διάλεξη με ομιλητή τον συγγραφέα και μαθηματικό Τεύκρο Μιχαηλίδη, θα γίνει αύριο, Σάββατο 16 Φεβρουαρίου στις 12.30 το μεσημέρι.

Η έννοια του ωραίου στα μαθηματικά και την τέχνη

Ο χαρακτηρισμός ενός αγάλματος, ενός πίνακα ζωγραφικής, ενός θεατρικού έργου, μιας σονάτας ως «ωραίων» σπάνια ξενίζει. Μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις, αντιρρήσεις, αντιπαραθέσεις αλλά δεν εκπλήσσει: το αναμενόμενο για ένα έργο τέχνης είναι να χαρακτηρίζεται ως «ωραίο» ή «μη ωραίο».

Δεν ισχύει το ίδιο για ένα επιστημονικό δεδομένο, μια εξίσωση, ένα θεώρημα, μια απόδειξη. Οι μαθηματικές προτάσεις χαρακτηρίζονται και μάλιστα κατά τρόπο οικουμενικό και μονοσήμαντο – ως αληθείς ή ψευδείς. Ενίοτε τυχαίνει να αξιολογηθούν ως σημαντικές ή επουσιώδεις, πρωτότυπες ή τετριμμένες. Ωραίες όμως; Ωστόσο αρκετοί φυσικομαθηματικοί και μάλιστα εκ των κορυφαίων έχουν χρησιμοποιήσει αυτόν ακριβώς το χαρακτηρισμό για τα προϊόντα της επιστήμης τους. Είναι η περίπτωση, μεταξύ άλλων, του Erdos, του Herman Weyl, του Dirac, των Yang Mills. Αυτή τη σχέση ανάμεσα στην ομορφιά και την ορθότητα προσπάθησαν να περιγράψουν οι δώδεκα συγγραφείς του τόμου Οι μεγάλες εξισώσεις του εικοστού αιώνα – όχι μόνο σωστές αλλά και ωραίες.

Στην παρουσίασή θα επιχειρήσουν να παραθέσουν μερικές από τις τρέχουσες αντιλήψεις περί «μαθηματικής ωραιότητος» και να τις αντιπαραβάλουν με αντίστοιχες θέσεις περί ωραιότητος στην τέχνη με στόχο να διερευνήσουν αν πρόκειται για απλή, ατυχή χρήση της ίδιας λέξης για δυο ξένες μεταξύ τους έννοιες ή αν πράγματι υπάρχει εννοιολογική συνάφεια ανάμεσα στο ωραίο στην τέχνη και το ωραίο στα μαθηματικά.