Μητσοτάκης: Το 2024 ήταν χρονιά ρεκόρ για τον τουρισμό και είμαστε πιο αισιόδοξοι για το μέλλον

ΒΙΝΤΕΟ

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε συζήτηση με τον Διευθυντή του περιοδικού «Monocle», Andrew Tuck, στο πλαίσιο του συνεδρίου Greece Talks, που συνδιοργανώθηκε από το Travel.gr και το Πρώτο Θέμα στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία. Ακολουθεί η συζήτηση, σε ανεπίσημη μετάφραση από τα αγγλικά:

Andrew Tuck: Χαίρομαι που σας βλέπω, κύριε Πρωθυπουργέ, και χαίρομαι που βλέπω τόσους πολλούς ανθρώπους σε αυτή την αίθουσα για αυτή τη συζήτηση. Είχαμε μια σύντομη συνάντηση το 2021, όταν ήρθα στην Αθήνα, καθώς το «Monocle» επεδίωκε να φέρει στην πόλη το συνέδριό του για την ποιότητα ζωής. Εκείνη την εποχή, λίγα αεροπλάνα προσγειώνονταν καθημερινά στο αεροδρόμιο. Όταν ήρθαμε είδαμε ότι δεν υπήρχε ούτε ένα ανοιχτό εστιατόριο στην πόλη και ο κόσμος αναρωτιόταν αν ο τουρισμός θα ανακάμψει ποτέ. Πώς ήταν, όμως, το 2024 όσον αφορά στον τουρισμό στην Ελλάδα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία να έχουμε αυτή την ενδιαφέρουσα συζήτηση. Ήταν άλλη μια καλή χρονιά. Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από τα προσωρινά στοιχεία που λάβαμε από την Τράπεζα της Ελλάδος. Οι αφίξεις έχουν αυξηθεί, τα έσοδα έχουν αυξηθεί και φαίνεται ότι μπορέσαμε επίσης να ξεκινήσουμε με επιτυχία την επέκταση της τουριστικής περιόδου, πράγμα που σημαίνει ότι τα στοιχεία για τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.

Ασφαλώς, πόλεις όπως την Αθήνα πιστεύω ότι έχουμε καταφέρει να τις μετατρέψουμε σε προορισμούς για όλο τον χρόνο. Αλλά και πάλι, όπως έχω πει πολλές φορές, η πρόκληση δεν είναι απλώς να προσελκύσουμε περισσότερους ανθρώπους, αλλά να διασφαλίσουμε ότι οι επισκέπτες που έρχονται περνούν περισσότερο χρόνο στην Ελλάδα και βέβαια δαπανούν περισσότερα χρήματα στην Ελλάδα.

Αυτό σχετίζεται τόσο με την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, διασφαλίζοντας ότι δεν έρχονται όλοι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, όσο και με το να εξοικειωθούν οι άνθρωποι με νέους προορισμούς στη χώρα, είτε πρόκειται για ανεξερεύνητα νησιά είτε για μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας, τα οποία είναι ουσιαστικά άγνωστα στους ταξιδιώτες που έρχονται και μας επισκέπτονται. Είμαι σίγουρος ότι μπορείτε να μας βοηθήσετε σε αυτή την προσπάθεια να παρουσιάσουμε μια πλευρά της Ελλάδας που δεν είναι τόσο γνωστή σε πολλούς ταξιδιώτες.

Andrew Tuck: Ναι, το Monocle συνεργάστηκε με μεγάλη χαρά με την Ελλάδα προσπαθώντας να αφηγηθεί κάποιες από αυτές τις ιστορίες για άλλα μέρη της χώρας. Ως κάποιος που φόρεσε ένα πολύ χοντρό μπουφάν σήμερα το πρωί για να έρθει εδώ, μπορώ να καταλάβω γιατί η εποχή επεκτείνεται ακόμη και μέχρι αυτόν τον μήνα. Ο καιρός είναι ευχάριστος και ζεστός. Τώρα, πείτε μου, πώς κρίνετε την επιτυχία; Νομίζω ότι σε όλο τον κόσμο οι άνθρωποι αναρωτιούνται, είναι επιτυχία ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται, η μέση δαπάνη; Πώς το βλέπετε; Επειδή είδα κάποιες από τις προβλέψεις για τους αριθμούς, ίσως άλλα πέντε εκατομμύρια τουρίστες να έρχονται κάθε χρόνο μέχρι τη δεκαετία του 2030. Είναι αυτό βιώσιμο; Κρίνετε την επιτυχία από τον συνολικό αριθμό ή εξετάζετε τα έσοδα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ασφαλώς, εξετάζουμε τα έσοδα. Αλλά για μένα, το πραγματικό μέτρο της επιτυχίας είναι η ικανοποίηση των πελατών. Είναι οι άνθρωποι πραγματικά χαρούμενοι που επισκέπτονται την Ελλάδα; Νιώθουν ότι αποκομίζουν μια μοναδική εμπειρία; Αισθάνονται ότι αποκομίζουν μια εμπειρία με καλή σχέση ποιότητας-τιμής; Πιστεύω ότι σε αυτές τις μετρήσεις η Ελλάδα σημειώνει πολύ καλές επιδόσεις. Όσοι έρχονται στην Ελλάδα, σε γενικές γραμμές, απολαμβάνουν τον χρόνο τους. Θέλουν να επιστρέψουν και θέλουν να ανακαλύψουν άλλα μέρη της Ελλάδας που τους είναι ακόμη άγνωστα.

Βέβαια, ο τουρισμός είναι ένας πολύ σημαντικός τομέας για την ελληνική οικονομία, ο οποίος έφερε περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι και αναμένω ότι ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί και φέτος. Η πρόκληση, καθώς κοιτάμε μπροστά, είναι να διασφαλίσουμε ότι διαχειριζόμαστε σωστά αυτή την ανάπτυξη, ότι εφαρμόζουμε σθεναρά μια κατάλληλη στρατηγική βιωσιμότητας και ότι στέλνουμε το μήνυμα ότι αυτή η ανάπτυξη δεν είναι, στο τέλος της ημέρας, εις βάρος των ντόπιων, που πρέπει επίσης να επωφεληθούν από τον αυξανόμενο αριθμό τουριστών που μπορεί να έρθουν στην Ελλάδα.

Δόξα τω Θεώ, σαφώς και δεν βρισκόμαστε στο σημείο που βρίσκονται άλλες χώρες, όπου βλέπουμε την αντίδραση των τοπικών κοινωνιών κατά των τουριστών που έρχονται στις χώρες τους. Αυτό δεν έχει συμβεί στην Ελλάδα. Δεν πιστεύω ότι θα συμβεί στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι οι τοπικές κοινωνίες κατανοούν ότι ο τουρισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός όσον αφορά στη στήριξη του εγχώριου εισοδήματος και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αλλά και πάλι, αυτή η μετάβαση από εκεί που βρισκόμαστε μέχρι το που θέλουμε να είμαστε σε πέντε, δέκα χρόνια πρέπει να γίνει με πολύ προσεκτική διαχείριση.

Andrew Tuck: Ας πάμε τώρα στην ερώτηση για τον υπερτουρισμό, καθώς εμφανίζεται σε όλες τις χώρες της Μεσογείου. Πολλοί ανησυχούν γι’ αυτό. Όπως είπατε, δεν είχατε αυτού του είδους τις διαδηλώσεις στους δρόμους εδώ στην Ελλάδα. Είναι δουλειά της κυβέρνησης σε κάθε μέρος να αρχίσει να αφηγείται κάτι που είναι λίγο πιο ενδιαφέρον όσον αφορά στη θετική επίδραση του τουρισμού; Επειδή υπήρχε η αίσθηση ότι αυτό το καλοκαίρι σε πολλά μέρη άνθρωποι ξέχασαν να αρχίσουν να διηγούνται τι είναι σημαντικό.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ας ξεχάσουμε πώς ήταν ο «υποτουρισμός». Ας θυμηθούμε πώς ήταν η Ελλάδα όταν αναγκαστήκαμε να «κλείσουμε» τη χώρα λόγω του COVID, όταν ήσασταν εσείς εδώ. Ή ας επιστρέψουμε σε μια άλλη εποχή που ο τουρισμός υψηλού επιπέδου ήταν σχεδόν ανύπαρκτος στην Ελλάδα. Ας θυμηθούμε πού ήμασταν, πού είμαστε τώρα, το γεγονός ότι ο τουρισμός είναι μια βιομηχανία που δημιουργεί πολλές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Οι μέσοι μισθοί των εργαζόμενων στον τουρισμό είναι υψηλότεροι από τους μέσους μισθούς σε άλλους κλάδους.

Ας κατανοήσουμε ότι ο τουρισμός δεν είναι μόνο μια οικονομική δραστηριότητα που σχετίζεται με λίγες μεγάλες εταιρείες, είναι μια δραστηριότητα που μπορούμε να εξαπλώσουμε σε ολόκληρη τη χώρα, ότι μπορούμε να έχουμε μικρές επιχειρήσεις που μπορούν να είναι πολύ επιτυχημένες προσφέροντας ποιοτικά τουριστικά προϊόντα. Πιστεύω ότι προβάλλουμε πολύ πειστικά το επιχείρημα γιατί ο βιώσιμος τουρισμός είναι πολύ καλός για τη χώρα, προκειμένου να αποφύγουμε φαινόμενα όπως αυτό που περιγράφετε.

Kαι πάλι, όμως, βλέποντας την Ελλάδα -και είμαστε πάντα σε έναν πολύ ανοιχτό διάλογο με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς της τουριστικής βιομηχανίας-, πραγματικά δεν αισθάνομαι ότι αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα άλλες χώρες. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι κώδωνες κινδύνου. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι έχουμε μερικά νησιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα όσον αφορά στις υποδομές τους και όπου πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά στις παρεμβάσεις μας, προκειμένου να διασφαλίσουμε, ξαναλέω, ότι η ικανοποίηση των πελατών ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του κόσμου.

Μπορεί να έχουμε κάποια προβλήματα με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις σε ορισμένες περιοχές της Αθήνας, όπου πραγματικά αισθανόμαστε ότι σε ορισμένες γειτονιές αυτές οι μισθώσεις παραγκωνίζουν τους ντόπιους. Γι’ αυτό θέσαμε έναν ετήσιο περιορισμό στις νέες βραχυχρόνιες μισθώσεις, προκειμένου να αξιολογήσουμε πώς η αγορά θα βρει τη νέα της ισορροπία. Παρακολουθούμε πολύ προσεκτικά τι συμβαίνει και είμαστε έτοιμοι να παρέμβουμε όποτε κρίνουμε ότι είναι σκόπιμο να το κάνουμε.

Andrew Tuck: Νομίζω ότι ξέρω τα δύο μέρη στα οποία αναφέρεστε, και σας «πονάει» όταν βλέπετε βρετανικές εφημερίδες να γράφουν ξανά και ξανά για τα ίδια μέρη με ουρές και με πάρα πολλά πλοία που φτάνουν ταυτόχρονα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ακριβώς. Γι’ αυτό δεν θέλουμε να φτάνουν πολλά κρουαζιερόπλοια ταυτόχρονα στη Σαντορίνη και τη Μύκονο. Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι κάνουμε μια σωστή κατανομή των θέσεων ελλιμενισμού. Αν οι επισκέπτες πρέπει να πληρώσουν ένα μικρό επιπλέον ποσό για να αποβιβαστούν σε αυτά τα λιμάνια, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τα χρήματα αυτά πηγαίνουν για τη βελτίωση των τοπικών υποδομών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βρισκόμαστε πάντα σε συζητήσεις και με τις τοπικές κοινότητες, διότι στο τέλος της ημέρας αυτό έχει να κάνει με την προσφορά της βέλτιστης εμπειρίας στον πελάτη, είτε έρχεται και αποβιβάζεται από ένα κρουαζιερόπλοιο είτε πληρώνει, δεν ξέρω, 1.000 ή 2.000 ευρώ τη βραδιά για να διαμείνει σε ένα ξενοδοχείο υψηλών προδιαγραφών στη Μύκονο και τη Σαντορίνη.

Βεβαίως, κατανοούμε ότι οι τοπικοί πόροι, η διαχείριση των αποβλήτων, η διαχείριση των υδάτων, υφίστανται πάντα πίεση τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, αλλά είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε αυτή την πίεση. Αυτό που δεν θέλω είναι να γραφτεί από τους επισκέπτες μια κριτική ότι πηγαίνουν σε ένα υπέροχο μέρος και μετά πρέπει να περιμένουν στην ουρά για ώρες για να μπορέσουν να το δουν και ότι στο τέλος της ημέρας η εμπειρία τους δεν ήταν αυτή που προσδοκούσαν επειδή δεν κάναμε επαρκώς τη δουλειά μας για να διαχειριστούμε τις τουριστικές ροές με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Δείτε, για παράδειγμα, τι κάναμε στην Ακρόπολη, όπου έχουμε πολύ σαφή χρονικά περιθώρια και μπορούμε να υποδεχτούμε έως και 20.000 επισκέπτες την ημέρα. Το κάνουμε, όμως, με οργανωμένο τρόπο και ο κόσμος εξακολουθεί να αποκομίζει μια εξαιρετική εμπειρία. Εντάξει, χωρίς πολλούς άλλους ανθρώπους μαζί, αλλά έχουμε αποφύγει το πρόβλημα του συνωστισμού στο κορυφαίο πολιτιστικό μας αξιοθέατο.

Andrew Tuck: Πείτε μου, ως Πρωθυπουργός, και εν πολλοίς ως επικεφαλής διπλωμάτης του έθνους σας, θεωρείτε τον τουρισμό ως ένα παιχνίδι ήπιας ισχύος; Γιατί για μένα είναι συναρπαστικό το πόσοι άνθρωποι μιλούν τόσο θετικά πλέον για την Ελλάδα σε όλο τον κόσμο. Ίσως αυτή η συζήτηση να ήταν λίγο δύσκολη πριν από μια δεκαετία. Αλλά συναντάς ξανά και ξανά άτομα -και νομίζω κάποια βρίσκονται και σε αυτή την αίθουσα- που πιστεύουν ότι η Ελλάδα έχει μια τόσο ισχυρή ήπια δύναμη σήμερα. Οι άνθρωποι διάκεινται τόσο θετικά απέναντι στην Ελλάδα και αναρωτιέμαι αν αυτό οφείλεται εν μέρει μόνο στον αριθμό των ανθρώπων που έρχονται εδώ και έχουν αυτή την ικανοποιητική εμπειρία, όπως λέτε, ή θεωρείτε ότι οι άνθρωποι που εργάζονται στον κλάδο της φιλοξενίας και σερβίρουν ποτά και δουλεύουν σε μπαρ και εστιατόρια, λειτουργούν και αυτοί επίσης ως διπλωμάτες;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ασφαλώς. Πολύ σωστά. Γνωρίζουν, επειδή πρόκειται για μια βιομηχανία παροχής υπηρεσιών, ότι πρέπει να είναι φιλικοί, ανοιχτοί και να προβάλλουν την καλύτερη εικόνα της χώρας, και γι’ αυτό επιμένουμε πολύ να διασφαλίζουμε ότι οι επιχειρήσεις εφαρμόζουν σωστά τη νομοθεσία, ότι όλα συμβαίνουν εντός των παραμέτρων του νόμου. Αλλά έχετε απόλυτο δίκιο να επισημαίνετε τον τουρισμό ως παράγοντα της ήπιας ισχύος της Ελλάδας.

Υπάρχει και ένα άλλο κομμάτι της ιστορίας που βιώνουν οι άνθρωποι όταν επισκέπτονται την Ελλάδα, και αυτό είναι η ιστορία μιας πολύ ανθεκτικής χώρας, διότι ο κόσμος θυμάται ακόμη τα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Πρόκειται για μια χώρα που κατάφερε να ανακάμψει από μια πολύ σκοτεινή περίοδο και που ατενίζει το μέλλον με μεγάλη αισιοδοξία. Δεν πρόκειται μόνο για τη φυσική μας ομορφιά, τη μοναδική πολιτιστική μας κληρονομιά. Πρόκειται για μια χώρα που βλέπει μπροστά, που «αγκαλιάζει» όλες αυτές τις νέες τάσεις, όταν οι άνθρωποι αναζητούν πραγματικά μοναδικές εμπειρίες.

Στο τέλος της ημέρας, πρόκειται για την αφήγηση ιστοριών. Και η Ελλάδα έχει πολλές ενδιαφέρουσες ιστορίες να διηγηθεί πέρα από τις τυπικές καλοκαιρινές διακοπές σε ένα γνωστό ελληνικό νησί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, για παράδειγμα, έχουμε επικεντρωθεί τόσο πολύ στην προώθηση νέων προορισμών.

Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν την ηπειρωτική Ελλάδα. Εκπλήσσονται όταν τους λέω ότι πράγματι χιονίζει στην Ελλάδα και ότι έχουμε υπέροχα βουνά και ότι μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα εκτός των θερινών μηνών και να ζήσουν πραγματικά μοναδικές διακοπές που εξακολουθούν να είναι πολύ αυθεντικές.

Το θέμα αυτής της συζήτησης, όπως καταλαβαίνω, έχει να κάνει με τον κοσμοπολιτισμό. Ο κοσμοπολιτισμός, όπως τον ερμηνεύω εγώ, είναι να «αγκαλιάζουμε» την ποικιλομορφία, ενώ ταυτόχρονα παραμένουμε πολύ πιστοί στις ρίζες μας. Αυτές οι τοπικές εμπειρίες, είτε πρόκειται για τοπικό φαγητό είτε για τοπική μουσική, είναι αυτό που πραγματικά αναζητούν οι άνθρωποι στις μέρες μας. Βέβαια, υπάρχει πάντα ο μαζικός τουρισμός, στον οποίο πρέπει να ανταποκρινόμαστε. Αλλά αυτή είναι μια τεράστια ευκαιρία για εμάς να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να ανακαλύψουν μέρη της Ελλάδας που είναι εντελώς άγνωστα.

Ασφαλώς, όταν εξετάζουμε επίσης την πολιτιστική μας κληρονομιά, δεν πιστεύω ότι αρκετοί άνθρωποι έρχονται στην Ελλάδα μόνο για την πολιτιστική κληρονομιά, κάτι που είναι πραγματικά κρίμα, διότι μιλάμε για έναν από τους μεγαλύτερους πολιτισμούς της ιστορίας. Η επίσκεψη στους πολιτιστικούς μας χώρους, όχι απαραίτητα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, προσφέρει στην πραγματικότητα μια πολύ καλύτερη εμπειρία.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο επενδύουμε επίσης σε εμβληματικά έργα, όπως το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο είναι ένα μακροπρόθεσμο έργο και ένα πολύ φιλόδοξο έργο που μας επιτρέπει να εστιάσουμε και σε ένα μέρος της Αθήνας που σήμερα ανακάμπτει.

Το βλέπουμε να γίνεται το επίκεντρο αυτής της εικόνας μιας νέας Ελλάδας που «αγκαλιάζει» την κληρονομιά της, αλλά με συνεχή προσανατολισμό προς τον μοντερνισμό και έναν κόσμο που αλλάζει.

Andrew Tuck: Τα εθνικά brands είναι προφανώς εξαιρετικά σημαντικά. Πείτε μας πώς βλέπετε να εξελίσσεται το brand της Ελλάδας, γιατί μιλάτε για τον κοσμοπολιτισμό, που νομίζω ότι είναι μια πολύ ισχυρή δύναμη, ειδικά όταν πολλοί άλλοι άνθρωποι υποχωρούν ελαφρώς από αυτό. Τι σημαίνει για εσάς το ελληνικό brand σήμερα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Προς το παρόν, έχουμε αποφύγει να επινοήσουμε ένα brand που να ορίζει την χώρα στο σύνολό της. Κάποιες χώρες το έχουν κάνει αυτό, κάποιες με περισσότερη επιτυχία από άλλες.

Ξαναλέω, όμως, αυτό που έχει η Ελλάδα να προσφέρει, κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ ξεκάθαρο: μοναδική φυσική ομορφιά, πολύ φιλικούς ανθρώπους, μια απαράμιλλη πολιτιστική κληρονομιά και μοναδικές εμπειρίες που μπορούν να διαφέρουν αισθητά ανάλογα με το πού βρίσκεσαι στην Ελλάδα. Φυσικά, η εστίαση και η δέσμευση απέναντι στη βιωσιμότητα και τη διασφάλιση της διατήρησης αυτής της μοναδικής φυσικής και πολιτιστικής ομορφιάς είναι αδιαπραγμάτευτη για την κυβέρνηση.

Ίσως μπορείτε να μας βοηθήσετε να βρούμε ένα ωραίο σλόγκαν για να τα περιγράψουμε όλα αυτά. Δεν έχουμε καταφέρει να το κάνουμε. Αν δεν καταφέρουμε να βρούμε ένα λογότυπο που να περιγράφει αυτό που πιστεύουμε ότι είναι η Ελλάδα, μάλλον θα αποφύγουμε να της προσδώσουμε ένα brand με τον συνήθη τρόπο που άλλες χώρες το έχουν κάνει.

Andrew Tuck: Τα έχετε πάει εξαιρετικά ως προς την εξεύρεση επενδύσεων από το εξωτερικό, την εισαγωγή brands στην Ελλάδα, ιδίως στον τομέα της φιλοξενίας. Αποτελεί πρόκληση αυτό; Επειδή τώρα έχετε τόσους πολλούς διεθνείς παίκτες που καταφθάνουν εδώ. Μιλάτε για το ότι δεν υπάρχει μόνο μία ελληνικότητα, αλλά σίγουρα υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο όταν κατεβαίνεις από το αεροπλάνο ή το πλοίο και βρίσκεσαι στην Ελλάδα. Πιστεύετε ότι υπάρχει κάποια ανησυχία για το αν θα διατηρήσετε την ελληνικότητα καθώς επεκτείνεστε;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαστε ευτυχείς που υποδεχόμαστε μεγάλα διεθνή brands, αλλά είμαστε επίσης ευτυχείς που έχουμε εξαιρετικά επιτυχημένους Έλληνες επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της φιλοξενίας και αναπτύσσουν τα δικά τους brands. Όταν βλέπω ελληνικές επιχειρήσεις να μεταφέρονται στο εξωτερικό και να επεκτείνονται στο εξωτερικό, χρησιμοποιώντας τα εμπορικά σήματα που στην πραγματικότητα έχουν αναπτύξει στην Ελλάδα, αυτό με κάνει πολύ περήφανο και πολύ χαρούμενο, επειδή στο τέλος της ημέρας τα διεθνή brands είναι σημαντικά. Αλλά όταν βλέπετε την ποιότητα των ανθρώπων που «τρέχουν» τον τουρισμό, και ειδικότερα τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, αυτοί οι άνθρωποι έχουν πραγματικά υψηλό επίπεδο ως προς την ποιότητα των επιχειρήσεών τους και φυσικά το όραμά τους για το τουριστικό τους προϊόν.

Και πάλι, θέλω πραγματικά να τονίσω ότι αυτό δεν αφορά μόνο τα μεγάλα brands. Δεν πρόκειται για τα μεγάλα ξενοδοχεία ή τα μεγάλα θέρετρα. Πρόκειται επίσης για τον μικρό ξενοδόχο, τον οποίο πρέπει να υποστηρίξουμε δίνοντάς του τα κατάλληλα εργαλεία, για παράδειγμα, για να κάνει ψηφιακό μάρκετινγκ, και στη συνέχεια μπορεί να έχει ένα μικρό ξενοδοχείο 20, 30 δωματίων ή ακόμη και έναν μικρότερο χώρο, το οποίο τον καθιστά, σε μικρή κλίμακα, έναν επιτυχημένο επιχειρηματία. Επομένως, αυτό δεν αφορά μόνο τους μεγάλους παίκτες, αλλά και τους μικρότερους.

Πρόκειται επίσης για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, ο τομέας της φιλοξενίας σε βίλες είναι ένας νέος τομέας που αναδύεται. Είναι μια πραγματικότητα. Συμπληρώνει το κύριο τουριστικό μας προϊόν. Ο τρόπος με τον οποίο ενθαρρύνουμε αυτή την ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα προστατεύουμε το φυσικό περιβάλλον, είναι μια πρόκληση. Αλλά πιστεύω ότι έχουμε μια πολύ σαφή πορεία προς τα εμπρός και μια αρκετά καλή κατανόηση του πού θέλουμε να οδηγήσουμε το προϊόν μας τα επόμενα χρόνια.

Andrew Tuck: Πείτε μου, ως Πρωθυπουργός, υποθέτω ότι ταξιδεύετε με το αεροπλάνο σε πολλές πρωτεύουσες ανά τον κόσμο, μένετε σε μερικά από τα καλύτερα ξενοδοχεία και πηγαίνετε σε μερικά από τα καλύτερα εστιατόρια. Καθώς ταξιδεύετε σε όλο τον κόσμο, ζηλεύετε κάποια άλλη πρωτεύουσα; Βλέπετε πράγματα που σκέφτεστε: «εντάξει, θα μπορούσαμε να κάνουμε λίγο περισσότερα από αυτά στην Ελλάδα»; Ποια είναι η άποψή σας;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα ήταν πολύ αλαζονικό εκ μέρους μου αν πίστευα ότι τα κάνουμε όλα τέλεια. Aναζητούμε συνεχώς βέλτιστες πρακτικές και ιδέες που μπορούμε να εφαρμόσουμε και στην Ελλάδα. Φυσικά, όλα πρέπει να προσαρμόζονται στις ιδιαιτερότητες της χώρας ή της πόλης. Αλλά πρέπει να γνωρίζουμε ότι βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά ανταγωνιστική αγορά. Άλλες χώρες, άλλες πόλεις δεν μένουν στάσιμες, βελτιώνουν επίσης τη θέση τους. Γι’ αυτό είναι επίσης πολύ σημαντικό για εμάς να είμαστε ανταγωνιστικοί. Ανταγωνιστικός, κατά την άποψή μου, είναι να προσφέρεις καλή σχέση ποιότητας-τιμής, ανεξάρτητα από το αν πληρώνεις 100 ευρώ ή 1.000 ευρώ ανά διανυκτέρευση. Το προϊόν πρέπει να είναι αντίστοιχης ποιότητας με αυτό που περιμένει ο κόσμος.

Βεβαίως, υπάρχει πάντα ο πειρασμός, ειδικά σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον, για τις επιχειρήσεις να αυξήσουν τις τιμές τους και να ελπίζουν σε βραχυπρόθεσμο κέρδος. Ταυτόχρονα,όμως, αυτό μπορεί να υπονομεύσει τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα του κλάδου. Πρέπει επίσης να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο τιμολογούμε το προϊόν μας, και όσο κι αν μας αρέσει να είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτό που προσφέρουμε, πρέπει να είμαστε πολύ ειλικρινείς σχετικά με τα ελαττώματά μας και να προσπαθούμε συνεχώς να βελτιωνόμαστε. Είναι πολύ εύκολο να εφησυχάζουμε. Η αγορά, επειδή πρόκειται για μια διεθνή αγορά, δεν συγχωρεί τις χώρες ή τους τομείς που επαναπαύονται.

Andrew Tuck: Πείτε μου, όταν κοιτάζουμε τις μεγάλες υποδομές που έχετε εδώ, είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν σε όλους αυτούς τους επισκέπτες που έρχονται στη χώρα; Τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, οι σταθμοί του Μετρό θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στον αριθμό των ανθρώπων που έρχονται;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Φυσικά, δεν μπορώ να σας δώσω μια απλή απάντηση, αλλά όταν, για παράδειγμα, βλέπετε την Αθήνα, τις υποδομές της Αθήνας, έχουμε ένα πολύ αποτελεσματικό αεροδρόμιο που σχεδιάζει να επεκταθεί. Έχουμε ένα Μετρό το οποίο επεκτείνουμε. Το μεγαλύτερο δημόσιο έργο στην Ελλάδα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, είναι η Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας, που αναμένεται να ολοκληρωθεί σε πέντε χρόνια. Αυτά είναι μακροπρόθεσμα έργα. Ασφαλώς, ένα από τα μεγάλα ζητήματα με τα οποία παλεύουμε, όπως και πολλές άλλες πόλεις, είναι η κίνηση και η κυκλοφοριακή συμφόρηση. Συζητάμε επίσης με τον Δήμαρχο της Αθήνας για ιδέες σχετικά με το πώς θα το διαχειριστούμε αυτό.

Αλλά αν κοιτάξετε τις συνολικές υποδομές μας, μια από τις σημαντικές αποφάσεις που πήραμε πριν από μερικά χρόνια ήταν να ιδιωτικοποιήσουμε 14 από τα πιο σημαντικά περιφερειακά αεροδρόμια. Επενδύσαμε σημαντικά ποσά για την αναβάθμισή τους και τώρα όλα τους είναι υπερσύγχρονα αεροδρόμια. Πιθανώς θα εξετάσουμε να κάνουμε κάτι παρόμοιο με τα μικρότερα αεροδρόμια που βρίσκονται στα μικρότερα νησιά.

Εξακολουθώ να πιστεύω ότι πρέπει να κάνουμε δουλειά με τα λιμάνια μας. Έχουμε ιδιωτικοποιήσει αρκετά από τα λιμάνια. Τα μικρότερα λιμάνια χρειάζονται σαφώς επενδύσεις. Για παράδειγμα, στο νησί της Σαντορίνης, θα κατασκευάσουμε ένα νέο λιμάνι, επειδή είναι σαφές ότι το παλιό λιμάνι δυσκολεύεται να εξυπηρετήσει τον αριθμό των πλοίων που θέλουν να έρθουν στο νησί.

Αλλά θα έλεγα ότι συνολικά, αν δείτε τους δρόμους μας, έχουμε ένα πολύ σύγχρονο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων και θα μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε πολύ σύντομα ορισμένα από τα εκκρεμή έργα.

Φυσικά, μιας και μιλάμε για μεγάλα έργα υποδομών, αναχωρώ αμέσως μετά τη συζήτησή μας για τη Θεσσαλονίκη, όπου θα εγκαινιάσουμε, μετά από 30 χρόνια, αύριο το Μετρό της Θεσσαλονίκης. Δεν πρόκειται απλώς για ένα δημόσιο έργο, το οποίο είναι απίστευτα σημαντικό για την πόλη. Είναι επίσης ένα μουσείο. Αυτό που έχουμε κάνει στη Θεσσαλονίκη είναι πραγματικά αξιοσημείωτο. Στην πραγματικότητα αφαιρέσαμε αρχαία αντικείμενα και στη συνέχεια τα επανατοποθετήσαμε στη θέση τους. Και ειδικά ένας σταθμός, ο σταθμός Βενιζέλου, τον οποίο θα παρουσιάσουμε σήμερα, είναι εντυπωσιακός. Πιστεύω ότι είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο να περνάς μέσα από ένα υπόγειο μουσείο για να φτάσεις στο τρένο.

Επομένως, υπάρχει ακόμη δουλειά που πρέπει να γίνει όσον αφορά στις υποδομές, αλλά πιστεύω ότι τα περισσότερα έργα έχουν ήδη ολοκληρωθεί.

Andrew Tuck: Νομίζω ότι το βλέπουμε αυτό με το Monocle γυρνώντας τον κόσμο. Αν οι άνθρωποι βλέπουν κάποια οφέλη, τότε θα ακολουθήσουν, όπως λέμε. Τότε μπορείς να πείσεις τους ανθρώπους να μετάσχουν σε αυτή τη συζήτηση.

Πείτε μου, υπάρχουν μερικοί από τους μεγαλύτερους ηγέτες του κλάδου της φιλοξενίας στην Ελλάδα σε αυτή την αίθουσα. Υπάρχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο ενεργειών που μπορείτε να κάνετε ως κεντρική κυβέρνηση και υπάρχουν πολλά που ανήκουν στην αρμοδιότητα των Περιφερειών. Ποια είναι η πρόκλησή σας για τον κόσμο των επιχειρήσεων σχετικά με το τι θα συμβεί στη συνέχεια στον τουρισμό;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαι πολύ χαρούμενος γιατί έχουμε έναν πολύ ανοιχτό και ειλικρινή διάλογο με τον κλάδο του τουρισμού. Εκπροσωπούνται εξαιρετικά καλά. Όταν πρόκειται για τη στρατηγική που έχουμε καταρτίσει με το Υπουργείο Τουρισμού, ουσιαστικά συμφωνούμε. Έχουμε προκλήσεις. Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού, για παράδειγμα, είναι μια πρόκληση που έχουμε αρχίσει να αντιμετωπίζουμε.

Andrew Tuck: Με συγχωρείτε, πως μπορείτε να το αλλάξετε αυτό; Με περισσότερες σχολές εκπαίδευσης;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, και πρέπει να το κάνουμε μαζί με τον τουριστικό τομέα, δεν θέλουμε αυτό να είναι απλώς ένα project στα πλαίσια της δημόσιας εκπαίδευσης. Μου φαίνεται παράξενο ότι θεωρούμε την Ελλάδα έναν από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο, αλλά δεν έχουμε μία από τις κορυφαίες τουριστικές σχολές που θα εκπαιδεύσει νέους, επίδοξους άνδρες και γυναίκες που θέλουν να ασχοληθούν με την τουριστική βιομηχανία.

Συνεπώς, να εστιάσουμε στην εκπαίδευση, είτε πρόκειται για εκμάθηση σε σχολή είτε για εμπειρική μάθηση, και να διασφαλίσουμε ότι θα πείσουμε τους νέους ανθρώπους πως αξίζει να επιδιώξουν μια καριέρα στον τουρισμό και μάλιστα σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, επειδή φυσικά πάντα θα υπάρχουν πολλοί φοιτητές που εργάζονται το καλοκαίρι στον τουρισμό και στη συνέχεια θα καταλήξουν να κάνουν κάτι διαφορετικό.

Αλλά η προώθηση της τουριστικής καριέρας ως πρώτης γραμμής επιλογή για τους νέους πιστεύω ότι πράγματι είναι σημαντική προτεραιότητα, και πρέπει να συνεργαστούμε με τον τουριστικό τομέα για να το κάνουμε αυτό, επειδή ήδη αντιμετωπίζουμε ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Όπως γνωρίζετε, η ανεργία στην Ελλάδα έχει μειωθεί από 17% σε κάτω από 10% κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής μας θητείας, και η αγορά εργασίας ήδη «στενεύει».

Είμαι ευτυχής επειδή έχουμε συλλογικές συμβάσεις στον κλάδο του τουρισμού που προσφέρουν πολύ καλύτερους μισθούς από τον εθνικό κατώτατο μισθό. Συνεπώς, μία από τις μεγάλες προκλήσεις για τον τουριστικό τομέα είναι να διασφαλίσουμε ότι οι εργαζόμενοι είναι επίσης ευχαριστημένοι και ικανοποιημένοι. Θέλω να πω, ο τουρισμός είναι ένας κερδοφόρος τομέας και θέλω να διασφαλίσω ότι όλοι επωφελούνται από την επιτυχία του. Εξάλλου, πρόκειται για τομέα παροχής υπηρεσιών, πρόκειται για έναν κατεξοχήν τομέα υπηρεσιών. Και αν οι εργαζόμενοι είναι ευτυχισμένοι και αισθάνονται ότι είναι μέρος της επιτυχίας της επιχείρησης στην οποία εργάζονται, θα καταλήξουν να κάνουν τη δουλειά τους πολύ καλύτερα. Αλλά νομίζω ότι κάνω κήρυγμα στους προσηλυτισμένους. Πιστεύω ότι οι ηγέτες των μεγάλων επιχειρήσεων και οι μεγάλοι ξενοδόχοι στην αίθουσα επενδύουν πολύ στο ανθρώπινο ταλέντο τους.

Andrew Tuck: Έχουμε μόνο λίγα λεπτά ακόμη, διότι πρέπει να αναχωρήσετε για τα εγκαίνια του Μετρό. Μια σύντομη ερώτηση και μετά μια τελευταία ερώτηση. Πείτε μου, βλέπετε από κοντά τον τουρισμό, ειδικά στην Τήνο και την Κρήτη, όπου έχετε οικογενειακές σχέσεις και όπου πηγαίνετε τακτικά. Τα βλέπετε και τα δύο αυτά ως ενδιαφέροντα case studies; Βλέπετε τις προκλήσεις εκ των προτέρων ως Πρωθυπουργός;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, γιατί στην πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετικά. Η Κρήτη είναι ένα πολύ μεγάλο νησί. Είναι το μεγαλύτερο νησί, σχεδόν δεν αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε νησί, αλλά είχε μείνει πίσω πράγματι όσον αφορά στις υποδομές. Κατασκευάζουμε ένα νέο αεροδρόμιο στην Κρήτη, θα είναι έτοιμο μέχρι το 2027. Κρίσιμο για να μπορέσει να εξυπηρετήσει την εισερχόμενη κίνηση, γιατί, φυσικά, οι περισσότεροι άνθρωποι έρχονται στην Κρήτη με αεροπλάνο. Χρειαζόμαστε έναν νέο αυτοκινητόδρομο, ο οποίος επίσης βρίσκεται στο στάδιο της κατασκευής. Η Κρήτη, λοιπόν, είχε μείνει πραγματικά πίσω σε ό,τι αφορά τις βασικές υποδομές. Και αυτά είναι μεγάλα δημόσια έργα τα οποία, φυσικά, υλοποιούνται από την κεντρική κυβέρνηση.

Όσο πιο πολύ προχωράμε προς τα μικρότερα νησιά, τόσο πιο σημαντική γίνεται η συμμετοχή των τοπικών αρχών και των δημάρχων. Τα μικρότερα νησιά μπορεί να έχουν μικρότερα προβλήματα, αλλά, για παράδειγμα, δεν είναι αποδεκτό για μένα να υπάρχουν ακόμα νησιά που δεν έχουν λύσει πλήρως το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων τους. Αν δείτε, για παράδειγμα, ένα μικρό νησί, την Τήλο, που μόλις έλαβε βραβείο, ανακυκλώνουν το 90% των απορριμμάτων τους. Αν αυτό το μοντέλο έχει λειτουργήσει στην Τήλο, γιατί δεν μπορεί να εξαχθεί και σε άλλα μικρότερα νησιά;

Η μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσουν τα νησιά μας είναι η διαχείριση των υδάτων. Εκεί, πάλι, μιλάμε με τους τοπικούς δήμους και τις τοπικές αρχές υδάτων και τους λέμε: «κοιτάξτε, χρειάζεστε βοήθεια». Εάν υπάρχουν έργα, για παράδειγμα, μονάδες αφαλάτωσης, αντί να τρέχετε και να κάνετε τις δικές σας μεμονωμένες συμβάσεις, αφήστε τη μεγάλη εταιρεία διαχείρισης νερού που έχουμε στην Αθήνα να σας βοηθήσει, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση.

Έχουμε τώρα ένα μεγάλο Ταμείο Απανθρακοποίησης για τα νησιά μας, με χρηματοδότηση από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών, που, ανάλογα με τις τιμές, μπορεί να ανέλθει έως τα 2 δισεκατομμύρια, τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε προκειμένου να διασυνδέσουμε τα νησιά μας αλλά και για να αναπτύξουμε τοπικά έργα που σχετίζονται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η πεποίθησή μου είναι ότι τα νησιά μπορούν πραγματικά να βρεθούν στην πρώτη γραμμή της βιωσιμότητας και της απανθρακοποίησης, αλλά αυτό εξαρτάται επίσης από τις τοπικές αρχές. Για παράδειγμα, αν ήμουν δήμαρχος, θα πίεζα πραγματικά για την ηλεκτροκίνηση των μοτοσυκλετών, αντί να έχω όλα αυτές τις θορυβώδεις μοτοσυκλέτες που κυκλοφορούν και δημιουργούν πολλή φασαρία. Είναι δύσκολο για εμάς να το επιβάλουμε αυτό. Γι’ αυτό πρέπει να εξηγήσουμε και στους τοπικούς δήμους ότι αυτός είναι ένας δρόμος προς τα εμπρός.

Κάναμε ένα project στην Αστυπάλαια, που ήταν ένα νησί όχι ιδιαίτερα γνωστό, σχετικά με την «έξυπνη» κινητικότητα -το κάναμε μαζί με τη Volkswagen-, και ξαφνικά, από το πουθενά, η Αστυπάλαια έγινε προορισμός απλώς και μόνο επειδή μπόρεσε να προωθήσει τον εαυτό της ως ένα νησί που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της «έξυπνης» κινητικότητας. Υπάρχουν, λοιπόν, πολλές ευκαιρίες, αλλά πρέπει οι τοπικές αρχές, οι δήμαρχοι, οι περιφερειάρχες, να καταλάβουν ότι αυτός είναι πραγματικά ο δρόμος προς τα εμπρός.

Και βέβαια, όταν γίνονται αυτες οι αλλαγές, ίσως κάποιοι να ενοχληθούν ή μικροσυμφέροντα να αντιταχθούν σε αυτές τις πρωτοβουλίες. Όμως, κατά τη γνώμη μου, είναι μια μεγάλη ευκαιρία, όχι μόνο να κινηθούμε προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά και να το κάνουμε με πολύ ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με πολλούς από τους ανταγωνιστές μας.

Andrew Tuck: Θέλουν απεγνωσμένα να σας πάρουν από εδώ και να σας πάνε στη Θεσσαλονίκη, αλλά ας προσφέρουμε στο ακροατήριο κάποιο όραμα. Απλά πείτε μας, σε 5, 10 χρόνια, αν είσαι ο επόμενος Πρωθυπουργός, που ίσως κάθεται στη σκηνή, ποιο θα πρέπει να είναι το όραμα για την Ελλάδα που ελπίζετε ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί σε αυτό το χρονικό διάστημα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχω υποστηρίξει σθεναρά ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι ο καλύτερος προορισμός στον κόσμο. Τελεία και παύλα. Αυτό που έχουμε είναι πραγματικά μοναδικό. Έχουμε τη φυσική ομορφιά, έχουμε την πολιτιστική κληρονομιά, έχουμε τους ανθρώπους, βρισκόμαστε σε ένα μέρος του κόσμου που αποπνέει σταθερότητα. Πιστεύω ότι η στρατηγική που έχουμε χαράξει είναι η σωστή. Για μένα, έχει να κάνει πρωτίστως με το να είμαστε αποτελεσματικοί και να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα είναι ο πρώτος προορισμός που έρχεται στο μυαλό των ανθρώπων που θέλουν να ταξιδέψουν. Πλησιάζουμε τον στόχο μας, αλλά έχουμε ακόμη αρκετή δουλειά να κάνουμε.

Andrew Tuck: Κύριε Πρωθυπουργέ, σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας σήμερα το πρωί.