Σκέρτσος: Η προσπάθεια για μια πιο δίκαιη, ελεύθερη και ευημερούσα Ελλάδα συνεχίζεται

9 σκέψεις για την ανθεκτικότητα της σύγχρονης Δημοκρατίας σε έναν κόσμο που αμφισβητεί την αποτελεσματικότητά της, καταγράφει σε ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα ο Άκης Σκέρτσος.

Αναλυτικά αναφέρει: «Η δημοκρατία είναι πάντοτε εύθραυστη και ποτέ δεν είναι αρκετή». Και είτε μας αρέσει είτε όχι στις δημοκρατίες «η εμπιστοσύνη έρχεται πάντα με τα πόδια (αργά) αλλά μπορεί να φύγει καλπάζοντας»…
Θυμήθηκα και ανέφερα αυτά τα λόγια των ιδρυτών της σύγχρονης δυτικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στο συνέδριο που διοργάνωσε ο Ο.Ο.Σ.Α την περασμένη εβδομάδα στο Μιλάνο, με αντικείμενο το διευρυνόμενο έλλειμμα εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς αλλά και τους κινδύνους που δημιουργεί η παραπληροφόρηση σε έναν κόσμο της «μετά-αλήθειας»…ή -αν θέλετε- με πολλές εναλλακτικές αλήθειες όπου χάνεται το κοινό νόημα και βίωμα.
Η αλήθεια είναι ότι ανατρέχοντας στο τελευταίο Ευρωβαρόμετρο του 2024 και σε αυτό του 2019, που μετράει με συστηματικό τρόπο κάθε χρόνο τις αντιλήψεις των ευρωπαίων πολιτών πάνω στο ίδιο σετ ερωτήσεων, η Ελλάδα φαίνεται να κλείνει κάποιες από τις πληγές της προηγούμενης δεκαετίας.

Στο ερώτημα «κατά πόσο εμπιστεύεστε την ΕΕ;» οι Έλληνες και Ελληνίδες σημειώνουν μια βελτίωση της εμπιστοσύνης τους προς τους ευρωπαικούς θεσμούς κατά 13 μονάδες το 2024 συγκριτικά με το 2019 (από 32 σε 45%). Δείχνουν ταυτόχρονα και μια μικρότερη αλλά αξιοσημείωτη βελτίωση 5 μονάδων (από 21 σε 26%) στον δείκτη εμπιστοσύνης προς την ελληνική κυβέρνηση.
Πολύ σημαντικότερη είναι η βελτίωση στους δείκτες αποτίμησης της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών και των εργαζομένων, πάντοτε κατά το Ευρωβαρόμετρο.

Στο ερώτημα «πως αξιολογείτε την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού σας;» το 55% απαντάει «καλή», κατά 17 μονάδες υψηλότερα από το 38% του 2019. Ενώ αντίστοιχη αύξηση 17 μονάδων καταγράφεται και στην θετική αξιολόγηση της προσωπικής εργασιακής κατάστασης των Ελλήνων πολιτών από 30% το 2019 σε 47% το 2024.
Η πορεία αυτών των δεικτών δείχνει αν μη τι άλλο μια σημαντική συσχέτιση της οικονομικής κατάστασης μιας χώρας με την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους δημοκρατικούς θεσμούς. Αν η οικονομία και τα εισοδήματα σταδιακά βελτιώνονται και οι ανισότητες μειώνονται, τότε και η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία μπορεί να ισχυριστεί πιο πειστικά ότι υπηρετεί την αποστολή της.

Αυτή είναι και η δική μου προσωπική θέση στο ερώτημα για το έλλειμμα εμπιστοσύνης προς τις σύγχρονες δημοκρατίες οι οποίες πρέπει διαρκώς να θυμούνται τη βαθύτερη και βασική αποστολή τους. Ποια είναι αυτή; Να προστατεύουν τους πολίτες από κάθε κρίση και απειλή, να μειώνουν τις ανισότητες και να διευρύνουν το μέρισμα της ευημερίας, της ελευθερίας, της ασφάλειας, των δικαιωμάτων αλλά και των υποχρεώσεων με δίκαιο τρόπο σε όσο περισσότερους πολίτες γίνεται.
Μια μεγάλη πρόκληση για τις σύγχρονες δημοκρατίες και την κρίση αντιπροσωπευτικότητας που νιώθουν αρκετοί πολίτες είναι σίγουρα το αίτημα για ταχύτερη ικανοποίηση των αναγκών τους από τις κυβερνήσεις τους.

Ζούμε σε έναν κόσμο όπου τα πάντα πλέον τρέχουν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες και οι επιθυμίες για κατανάλωση, διασκέδαση, εργασία ή τουρισμό μπορούν να ικανοποιηθούν πολύ πιο γρήγορα από το παρελθόν. Προκύπτει έτσι μια αντίστοιχη απαίτηση των πολιτών και προς τις εκλεγμένες κυβερνήσεις να λύσουν γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικά κάποια εξαιρετικά σύνθετα και πολλές φορές δισεπίλυτα προβλήματα, όπως η κλιματική κρίση και οι φυσικές καταστροφές, η αντιμετώπιση βαθιά ριζωμένων ανισοτήτων, η καλύτερη λειτουργία ενός «αναλογικού» κράτους σε έναν ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο.
Όμως, οι δημοκρατίες είναι από την κατασκευή τους φτιαγμένες έτσι ώστε να λειτουργούν με θεσμικά αντίβαρα ελέγχου των κυβερνώντων που εύλογα πρέπει να υπάρχουν και ταυτόχρονα οδηγούν σε πιο αργούς ρυθμούς συγκριτικά με αυτούς που η σύγχρονη δυτική κοινωνία της «άμεσης ικανοποίησης» διεκδικεί.

Αυτό ακριβώς το δημοκρατικό παράδοξο καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε προκειμένου να δημιουργήσουμε δημοκρατικούς θεσμούς που χαρακτηρίζονται από εμπιστοσύνη και ανθεκτικότητα.

Τι κάνουμε στην Ελλάδα τα τελευταία 5 χρόνια:
– Δημιουργήσαμε ένα ισχυρό κέντρο διακυβέρνησης υπό τον Πρωθυπουργό, το επιτελικό κράτος, με αποστολή να θέτει κεντρικές μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες μέσω των ετήσιων σχεδίων δράσης κάθε Υπουργείου για την αλλαγή του κράτους, της οικονομίας και της κοινωνίας, να μετράει την απόδοση της κυβέρνησης και να λογοδοτεί στους πολίτες.
– Επενδύσαμε για πρώτη φορά στην χρήση δεδομένων για την χάραξη πολιτικών, τη λήψη αποφάσεων και την ex post αξιολόγηση και διόρθωση αυτών των πολιτικών. Ο,τι δεν μετριέται δεν μπορεί να αξιολογηθεί.
– Θέσαμε ως κεντρική προτεραιότητα την αντικατάσταση χρονοβόρων και αναποτελεσματικών κρατικών υπηρεσιων από δεκάδες ψηφιακές υπηρεσίες που πλέον προσφέρονται στους πολίτες μέσω του gov.gr.
– Δρομολογήσαμε ένα πρόγραμμα νομοθετικής απλοποίησης και κωδικοποίησης δεκάδων νομοθετημάτων που υπηρετεί τις αρχές της καλύτερης νομοθέτησης και της ασφάλειας δικαίου ώστε να μπορεί να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά η δικαιοσύνη.
– Εφαρμόζουμε ένα πολιτικό και κυβερνητικό σχέδιο μετασχηματισμού της χώρας που υπερβαίνει και συγχωνεύει τις μεγάλες πολιτικές αφηγήσεις του προηγούμενου αιώνα, στη βάση του πολιτικού ρεαλισμού και της διαρκούς μέτρησης των αποτελεσμάτων, πέρα και πάνω από τους άξονες «αριστερά-κέντρο-δεξιά», με μοναδικό στόχο την αύξηση της ευημερίας των πολιτών και τη μείωση των ανισοτήτων.
– Προσπαθούμε να μειώσουμε τις περιφερειακές ανισότητες σχεδιάζοντας ειδικά αναπτυξιακά σχέδια για κάθε περιφέρεια και κάθε νομό της χώρας σε στενή διαβούλευση στο τοπικό επίπεδο με τις τοπικές κοινωνίες.
– Διευρύναμε, στο πλαίσιο της κοινής ευρωπαϊκής μας ταυτότητας, δημοκρατικά και ατομικά δικαιώματα σε ομάδες Ελλήνων και Ελληνίδων που αναγνωρίζονται στην υπόλοιπη Ευρώπη και έως πρότινος τα στερούνταν, όπως το δικαίωμα στην επιστολική ψήφο για τους εκτός και εντός Ελλάδας ψηφοφόρους, η απόκτηση ισότιμων ακαδημαϊκών και επαγγελματικών δικαιωμάτων και από μη κρατικά μη κερδοσκοπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα και το δικαίωμα της ισότητας στο γάμο.
– Υλοποιούμε για πρώτη φορά στοχευμένες στρατηγικές συμπερίληψης στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή των ατόμων με αναπηρία, των γυναικών και των νέων που προέρχονται από μη προνομιούχες περιοχές και κοινωνικές ομάδες.
– Συνεργαζόμαστε στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης για να βελτιώσουμε τις επιδόσεις του κράτους δικαίου και την ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα. Οι τελευταίες εκθέσεις των οργανισμών αυτών πιστοποιούν ότι γίνονται σημαντικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση.

Στόχος αυτού του πλέγματος εφαρμοζόμενων πολιτικών είναι να συνδέσουμε την οικονομική ανάπτυξη με την κοινωνική συνοχή και συμπερίληψη. Με ένα κράτος που νοιάζεται και φροντίζει τους πολίτες του. Είναι ένας δύσκολος και επίπονος αγώνας που απαιτεί χρόνο, προσπάθεια, συνέπεια και πολιτική σταθερότητα μέχρι η πρόοδος που καταγράφεται στους μακροοικονομικούς δείκτες να γίνει κοινό βίωμα για τους περισσότερους πολίτες.
Δύσκολος αλλά σίγουρα όχι ανέφικτος στόχος καθώς η απόσταση που έχουμε ήδη διανύσει από το 2019 είναι σημαντική. Η προσπάθεια για μια πιο δίκαιη, ελεύθερη και ευημερούσα Ελλάδα συνεχίζεται.