Ανεμογεννήτριες στη Ζάκρο, τη Σπιναλόγκα και τη Γυάρο;

Σύλλογος ελλήνων αρχαιολόγων

Σήμερα (ενν. 4/9/2024) εισάγεται για εκ νέου γνωμοδότηση στο ΚΑΣ η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων, κατόπιν κατάθεσης από τον ίδιο τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας (!) αίτησης θεραπείας κατά της υπ’ αρ. ΥΠΠΟ/343876/2.8.2024 Απόφασης της Υπουργού Πολιτισμού, που είχε εκδοθεί μετά από γνωμοδότηση του ΚΑΣ.

Η μελέτη αρχικά εξετάσθηκε από το ΚΑΣ στις 10.07.2024 και κατόπιν Ομόφωνης Γνωμοδότησης του Συμβουλίου εγκρίθηκαν 16 περιοχές χωροθέτησης οργανωμένης ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων, ενώ δεν εγκρίθηκαν 3 θέσεις «για λόγους προστασίας των εγκείμενων μνημείων και θέσεων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος». Πιο συγκεκριμένα, δεν εγκρίθηκαν οι εξής θέσεις:
1. Η θαλάσσια περιοχή ΥΑΠ Κρήτη 1, απέναντι από την Κάτω Ζάκρο σε άμεση οπτική επαφή με τον αρχαιολογικό χώρο και το Μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου, το οποίο είναι υποψήφιο προς ένταξη στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

2. Η θαλάσσια περιοχή ΥΑΠ Κρήτη 2α και 2β, σε εγγύτητα με την οχυρή νησίδα Σπιναλόγκα και τη χερσόνησο Νησί ή Κολοκύθα, οι οποίες είναι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, λόγω οπτικής όχλησης και έμμεσης βλάβης στα μνημεία, και 3. Η θαλάσσια περιοχή της Γυάρου, που βρίσκεται σε άμεση οπτική επαφή με τον κηρυγμένο Ιστορικό Τόπο της Γυάρου, με τον ιστορικό χαρακτήρα της οποίας δεν συνάδει.

Λόγος της απόρριψης είναι η υποβάθμιση του άμεσου περιβάλλοντος, μείζονος σημασίας αρχαιολογικών χώρων, που αποτελούν παράλληλα τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. Μάλιστα η Ζάκρος εντάσσεται στην πρόταση για σειριακή εγγραφή των Μινωικών Ανακτόρων στην UNESCO. Η γνωμοδότηση του ΚΑΣ ήταν πλήρως αιτιολογημένη από άποψη προστασίας μείζονος σημασίας αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την ανησυχία του για την επανεισαγωγή του θέματος, προκειμένου να καμφθεί η νόμιμη αιτιολόγηση απόρριψης των τριών παραπάνω θέσεων. Σύμφωνα με τον Αρχαιολογικό Νόμο, και τη σχετική νομολογία οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία περιλαμβάνουν και το «απαραίτητο ελεύθερο περιβάλλον» τους, που τους επιτρέπει να «συντίθενται σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα». Υπ’ αυτήν την έννοια και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί πυλώνα του χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας και πρέπει αυτό να γίνεται σεβαστό στον όποιο χωροταξικό σχεδιασμό.

Δεν νοείται “εθνική στρατηγική ανάπτυξης” από το ΥΠΕΝ που δεν σέβεται την προστασία των σημαντικών αρχαιολογικών χώρων, περιοχών με πολλαπλή προστασία, που εκτός των άλλων αποτελούν πόλο έλξης επισκεπτών και τόνωσης της τοπικής οικονομίας.
Ευελπιστούμε ότι το ΚΑΣ θα εμμείνει στην αρχική του απόφαση και δεν θα διακυβεύσει την προστασία των εξέχουσας σημασίας μνημείων. Ελπίζουμε τα μέλη του Συμβουλίου να αναλογισθούν ότι η Αρχαιολογική Υπηρεσία διαχρονικά έχει αποδειχθεί θεματοφύλακας της προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και με τις αποφάσεις της πραγματώνει τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αειφορία στη χώρα.