Από τον Κατσιφάρα που μοίραζε χιλιάρικα… στα μπινελίκια έξω από το στούντιο των ειδήσεων της ΕΡΤ

Η δημόσια ραδιοτηλεόραση υπό τον ασφυκτικό κλοιό, άλλοτε του ΠΑΣΟΚ και άλλοτε της ΝΔ, παίζει τον δικό της ρόλο στην προπαγάνδα…

Του Πέτρου Κοντραφούρη*

Πολύ πιο νωρίς προκηρυχθούν οι εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989, οι προεκλογικές συγκεντρώσεις οι μάχες και τα χτυπήματα κάτω από τη μέση έχουν ξεκινήσει σε όλη την επικράτεια από τα επιτελεία των δυο μεγάλων κομμάτων. Τίποτα όμως δεν θύμιζε τη συγκέντρωση Καραμανλή στις εκλογές του 1974 στο Σύνταγμα, και την αποκατάσταση της δημοκρατίας ούτε τη συγκέντρωση του ΠΑΣΟΚ με τον Ανδρέα Παπανδρέου τον Οκτώβριο του 1981.

Τα στελέχη των κομμάτων και οι τοπικές οργανώσεις που είχαν γίνει θεσμός από τα κόμματα έδιναν τη δική τους μάχη ειδικά μετά το 1981. Το βάρος των προεκλογικών συγκεντρώσεων από τη ΝΔ, και την εποχή Ράλλη, Αβέρωφ, και στη συνέχεια με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη που συμμετείχα και εγώ, τόσο στο επικοινωνιακό επιτελείο, όσο και από πλευράς ΕΡΤ, είχαν επίλεκτα στελέχη της ΝΔ και της ΟΝΝΕΔ. Αργότερα έγιναν υπουργοί η πήραν υψηλές θέσεις.

Μερικά από τα ονόματα που συνεργαζόμαστε από την ΟΝΝΕΔ και τα γραφεία στην οδό Νικηταρά στην Κάνιγγος ήταν μετά τον Τσιγκούνη: Β.Μιχαλολιάκος, Μ. Μανωλάκος, Β. Μεϊμαράκης, Γιώργος Βουλγαράκης, Σ. Μαύρος, Γιάννης Κουλιζάκος, Κωστής Χατζηδάκης, Ε. Στυλιανίδης, Γ. Οικονόμου και συνέχεια. Ενεργό δράση είχε και ο Νίκος Χατζηνικολάου σαν μέλος της ΟΝΝΕΔ, Αλλά ποτέ δεν έγινε πρόεδρος.

Τα επιτελεία των δυο κομμάτων έχουν πάρει θέσεις μάχης, ενώ η δημόσια ραδιοτηλεόραση πλήρως ελεγχόμενη παίζει το δικό της ρόλο στην προπαγάνδα, αφού ο ενημερωτικός τομέας και η διοίκηση έχει αλλάξει χέρια και έχει γίνει πιο προπαγανδιστική υπέρ του ΠΑΣΟΚ.

Από τα στελέχη της ΝΔ το βάρος των εκλογών εκτός από τους γενικούς διευθυντές είχαν οι: Δ. Μπεχράκης, Κ. Στεφανάκος, Π. Λιάτας, Γιώργος Μιχαηλίδης, Γιώργος Βλάχος, Θανάσης Μπούρας, Κώστας Καδάς, Αγγελος Μπρατάκος Κυριάκος Γριβέας, Αντώνης Σγαρδέλης, Μιχάλης Σακάς, Χάρης Μαντούβαλος, Βεβαίως Παύλος Μπακογιάννης και πολλοί άλλοι, ενώ το γραφείο Τύπου είχε ο Γιάννης Βούλτεψης, μια ξεχωριστεί προσωπικότητα. Ο οποίος πολλές φορές με έπαιρνε τηλέφωνο για να παραπονεθεί για την απόκρυψη ειδήσεων για τη ΝΔ. Όλα αυτά τα έβλεπα, αλλά ήταν αδύνατον να αντιδράσεις, παρά μόνο να καταγγείλεις.

Από την άλλη πλευρά, παρά τα προβλήματα που αντιμετώπιζε το ΠΑΣΟΚ οι άνθρωποί του ήταν στην πρώτη γραμμή σε όλες τις προεκλογικές συγκεντρώσεις για να εντυπωσιάζουν με μεταφορές ψηφοφόρων από πόλη σε πόλη. Άλλωστε η εμπειρία του 1981-1985 τους είχε εφοδιάσει με… διδακτορικά.

Το βάρος τον συγκεντρώσεων είχε ο «συγκεντρωσιάρχης» που δάκρυζε όταν μιλούσε για Παπανδρέου μαζί με τον Κίμωνα Κουλούρη, τον Λάμπρου και άλλα πρόσωπα ο Γώργος Πανανγιωτακόπουλος. Τον πλήρη έλεγχο όμως είχε ο Κώστας Λαλιώτης, ο οποίος πολλές φορές σύμφωνα με τους τεχνικούς της ΕΡΤ έκανε και επιλογή εικόνας όταν ήθελε να περάσει πολιτικό μήνυμα αγνοώντας τον Τάσο Μπιρσιμ (μιτζογλου). Σημαντική ήταν και η παρουσία του Γιώργου Κατσιφάρα στις προεκλογικές συγκεντρώσεις.

Όπως θυμούνται οι παλιοί τεχνικοί της ΕΡΤ που έκαναν τις καλύψεις, ο Κατσιφάρας ήταν πάντα εκεί με ένα βαλιτσάκι γεμάτο χιλιάρικα, και στην πλατεία που θα γινόταν η συγκέντρωση, έδινε κάποια χιλιάρικα στους τεχνικούς. Άλλοι τα έπαιρναν άλλοι όχι. Ό Κατσιφάρας όπως θυμούνται ήταν ένας ευχάριστος τύπος με χιούμορ. Μάλιστα κάποιοι θυμούνται ότι όσοι έπαιρναν τα χρήματα τους έλεγε «πάρτε λυγούρια, πάρτε χρήμα». Οι μεγάλες συγκεντρώσεις του ΠΑΣΟΚ και η λαοθάλασσα στις πλατείες δεν υπήρχε το 1989 παρά τις προσπάθειες των ανθρώπων του Ανδρέα Παπανδρέου.

Οι προεκλογικές καλύψεις και συγκεντρώσεις, δεν είχαν την αίγλη και λάμψη του παρελθόντος. Δεν υπήρχαν μάγοι και ταχυδακτυλουργοί να πολλαπλασιάζουν τον κόσμο.

Αυτά όλα που λέγονται και γράφονται για μάγους και ταχυδακτυλουργούς είναι παραμύθια και για εσωτερική κατανάλωση. Έχοντας καλύψει δεκάδες συγκεντρώσεις, θα πρέπει να σας πω, ότι όταν έχεις «τσακάλια» τεχνικούς και πολύ περισσότερο εικονολήπτες, μπορείς να κάνεις θαύματα όταν έχεις κόσμο. Ζητάς ένα πλάνο και σου δίνουν δέκα. Τα υπόλοιπα είναι παραμύθια της Χαλιμάς! Δεν μειώνω τη δουλειά του σκηνοθέτη, αλλά όχι υπερβολές και θεοποίηση. Εάν δεν έχεις κόσμο τι θα δείξεις άδειους δρόμους;

Η ΕΡΤ σε όλη την προεκλογική περίοδο είναι υπό ασφυκτικό κλοιό και τον έλεγχο του ΠΑΣΟΚ, αν και στην ΕΡΤ έχει εγκατασταθεί διακομματική επιτροπή ελέγχου των ειδήσεων από τα κόμματα. Προσωπικά σε όλες τις συγκεντρώσεις στην επικράτεια που καλύπτει η ΕΡΤ έχω αναλάβει την ευθύνη με όλο το επιτελείο, ενώ έχω και μια στενή συνεργασία με τον Παύλο Μπακογιάννη, για τους χρόνους και τις καλύψεις που μας δίνει η ΕΡΤ με βάση τις συμφωνίες και τα δικαιώματα των κομμάτων.

Από τις διάφορες περιοδείες γίνεται επιλογή εικόνας στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ και μεταδίδουμε μετά το μοντάζ 5λεπτα και 10λεπτα ανάλογα με τις συμφωνίες των κομμάτων. Το μοντάζ των πλάνων και του λόγου, έχουμε εγώ και ο Κυριάκος Γριβέας ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Πολλές φορές φέρνει μαζί του και τον Κυριάκο Μητσοτάκη φοιτητής τότε, για να βλέπει και να μαθαίνει. Είναι ένα ήρεμο και ήσυχο παιδί απλό. Μιλάμε γύρω από την τηλεόραση σαν να γνωριζόμαστε χρόνια!

Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ την ευθύνη έχει ο Τάσος Μπιρσιμ/ιτζόγλου με τα στελέχη του. Μαζί έχουμε ένα είδος ανταγωνισμού… με το στρατηγείο της Χαριλάου Τρικούπη.

Το στρατηγείο της ΝΔ εκτός από την Ρηγίλλης είναι και στην Αραβαντινού απέναντι από το καλλιμάρμαρο. Εκεί Βρίσκεται ο Τζανής Τζαννετάκης και πολλά στελέχη. Γραφεία ακόμη στην Λυκείου, Βασιλίσσης Σοφίας, Μουρούζη, Μεσογείων, Δ. Αρεοπαγίτου, πίσω από την ΑΣΔΕΝ. Αργότερα στην Κάνιγγος και Αγίου Κωνσταντίου, απέναντι από την εκκλησία, στο πρώην κτήριο της Τροχαίας.

Στο επικοινωνιακό επιτελείο, εκτός από τον Παύλο Μπακογιάννη, συμμετέχουν ο Άγγελος Μπρατάκος, Γιάννης Βούλτεψης, Θόδωρος Κασσίμης (αργότερα υφυπουργός), ο Κωστής Χατζηδάκης, Θόδωρος Σκυλακάκης, Γιώργος Φλέσσας Κυριάκος Γριβέας, Δημήτρης Κατσούδας, ο Ζαν Κοέν και άλλα πρόσωπα. Η παρουσία Βέβαια της Ντόρας Μπακογιάννη ήταν παντού, ενώ η αδελφή της Αλεξάνδρα ήταν η σκιά του Μητσοτάκη ακόμα και όταν έκανε μετακινήσεις με ελικόπτερο.

Οι μάχες όλες δίνονται μέσα από την ΕΡΤ η οποία βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο στελεχών του ΠΑΣΟΚ, με τη ΝΔ καθημερινά να βγάζει ανακοινώσεις εις βάρος της κυβέρνησης και της ΕΡΤ για μεροληψία στην ενημέρωση και τις θέσεις της ΝΔ.

Η ηγεσία στην ΕΡΤ έχει αλλάξει, γενικός διευθυντής έχει αναλάβει ένας δικηγόρος, Δ. Γιανούζης, άσχετος με το αντικείμενο και διευθυντής ειδήσεων ο δημοσιογράφος Ερμόλαος Παπαταξιάρχης. Η λογοκρισία που υπάρχει όπως την βλέπω καθημερινά όταν έπαιρνα το δελτίο ειδήσεων στα χέρια μου και οι αλλαγές σε προτεραιότητα εκφώνησης ή αποσιώπησης, το ζούσα σχεδόν καθημερινά όταν δεν πήγαινα σε περιοδείες. Δυο χαρακτηριστικά στιγμιότυπα δείχνουν τον έλεγχο που ασκούσαν στην ΕΡΤ οι άνθρωποι του ΠΑΣΟΚ.

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, κάνει μία σύντομη περιοδεία στη Μαγνησία, ψηφοφόροι, φίλοι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ και στελέχη μαζί και κάποιος βουλευτής, εμπλέκονται σε ξύλο και βιαιοπραγίες, εις βάρος νεοδημοκρατών. Η ΝΔ βγάζει σκληρή ανακοίνωση και μιλάει για «τραμπούκους». Η ανακοίνωση έρχεται στη σύνταξη ειδήσεων της ΕΡΤ και ενσωματώνεται στο δελτίο ειδήσεων των 9, το οποίο παίρνω στα χέρια μου με παρουσιαστή τον Κώστα Χούντα.

Η ανακοίνωση της ΝΔ παίζει πέμπτη είδηση. Όλα είναι έτοιμα για να ξεκινήσει το δελτίο. Εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται ο διευθυντής ειδήσεων Ερμόλαος Παπαταξιάρχης, και βγάζει εκτός την ανακοίνωση, την οποία ρίχνει στο καλάθι των αχρήστων που είναι δίπλα. Ακολούθως μέσα στο πλατό και την αφαιρεί και από τον παρουσιαστή. Εγώ δεν έδωσα σημασία διότι αυτό γίνεται συχνά να αφαιρούνται ή να προστίθενται έκτακτες ειδήσεις ανάλογα με τα γεγονότα και το δελτίο βγαίνει κανονικά στον αέρα.

Μετά το τέλος του δελτίου μια σύντομη συζήτηση έξω από το στούντιο «ένα», και αμέσως μετά στη σύνταξη των ειδήσεων ή το γραφείο του διευθυντή για ενημέρωση και σχόλια με λίγο ουίσκι από το ψυγείο του διευθυντή.

Πηγαίνοντας προς το γραφείο στο διάδρομο, βλέπω τον διευθυντή ειδήσεων να διαπληκτίζεται έντονα με δυο πρόσωπα , διότι η ΕΡΤ δεν είχε μεταδώσει την ανακοίνωση της ΝΔ για τα επεισόδια του Βόλου. Τι είχε συμβεί. Μη βλέποντας να μεταδίδεται η είδηση, Άγγελος Μπρατάκος και Θόδωρος Κασσίμης, έφτασαν στην ΕΡΤ για να διαμαρτυρηθούν.

Όπως μου ανέφεραν, ο διευθυντής τους εξήγησε ότι η ανακοίνωση έφτασε αργά και δεν πρόφθασε να παίξει στο δελτίο των 9 και θα έπαιζε στο δελτίο των 12! Τους εξήγησα ότι τους λέει ψέματα και τους πήγα στο στούντιο «ένα» και έβγαλα από το καλάθι των αχρήστων την ανακοίνωση.

Αμέσως με το χαρτί στο χέρι, επέστρεψαν στο γραφείο του. Το τι συνέβη δεν περιγράφεται. Μόνο ξύλο δεν έπεσε, τα κοσμητικά επίθετα ξεπέρασαν και αυτά του πεζοδρομίου. Τέτοια στιγμιότυπα υπήρχαν κατά τη διάρκεια των εκλογών και τις μεταδόσεις από την ΕΡΤ πολλά.

Ένα άλλο επεισόδιο αφορούσε τον γενικό διευθυντή Δ. Γιανούζη και τον Άγγελο Μπρατάκο. Είχε προηγηθεί μια ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου στη Θεσσαλονίκη και ακολουθούσε άλλη ομιλία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στη Θεσσαλία και θα έπρεπε ο φωτισμός και όλο το τεχνικό προσωπικό να πάει εκεί για την κάλυψη.

Η εντολή που έδωσε ο γενικός ήταν ο φωτισμός και μέρος του τεχνικού προσωπικού, να πάει σε άλλη κάλυψη και όχι του Μητσοτάκη, με προφανή σκοπό να υποβαθμίσει την ομιλία του πρόεδρου της ΝΔ. Αμέσως ενημερώθηκε ο γενικός διευθυντής της ΝΔ Άγγελος Μπρατάκος και έφτασε στο Ραδιομέγαρο. Μάλιστα εκείνη την ώρα ο γενικός κ. Γιανούζης από το Μάστερ της ΕΡΤ του 3ου ορόφου παρόντων των τεχνικών έδινε οδηγίες στο εξωτερικό συνεργείο της ΕΡΤ τι έπρεπε να κάνει. Εκείνη την ώρα «Μπούκαρε» στο Μάστερ ο Άγγελος Μπρατάκος.

Το τι επακολούθησε καταλαβαίνετε. Εγώ που ήμουν παρόν και ζούσα το δεύτερο επεισόδιο δεν πίστευα στα όσα άκουγα. Μάλιστα ο Δημήτρης Πετρόπουλος (αργότερα πήγε προϊστάμενος στο MEGA) τεχνικός προϊστάμενος στο Μάστερ, φοβήθηκε για περαιτέρω επεισόδια και γνωρίζοντας τους δικούς μου δεσμούς με ρώτησε αν έπρεπε να έρθει η αστυνομία. Τελικά το θέμα λύθηκε και συνεργείο και φωτισμός κάλυψαν τη συγκέντρωση Μητσοτάκη. Τέτοια μικροεπεισόδια υπήρχαν πολλά. Όπως μια συνέντευξη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στο σπίτι του με τους δημοσιογράφους, Γιάννη Πρετεντέρη από τα Νέα, την Κύρα Αδάμ από Ελευθεροτυπία και Κική (Αγγελική) Αγγελοπούλου από την ΕΡΤ. Εδώ υπάρχει και ένα παρατράγουδο, αλλά δεν είναι της παρούσης.

Η ΝΔ κερδίζει τις εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989 και βρίσκει μια ΕΡΤ διαλυμένη. Δεν υπάρχει γενικός διευθυντής δεν υπάρχει διευθυντής ειδήσεων. Δεν υπάρχει όμως και αυτοδυναμία για να κάνει κυβέρνηση και αναγκάζεται να συμμαχήσει με το ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ για τη συγκρότηση μιας βραχείας κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Τζανή Τζαννετάκη με σκοπό την κάθαρση και τη σκανδαλολογία που έχει φουντώσει με τον Κοσκωτά που βρίσκεται φυλακισμένος στις φυλακές της Βοστώνης.

Χρέη διευθυντού ειδήσεων ασκεί ο Γιώργος Τσαλακός, που δεν γνωρίζει τι πολιτική πρέπει να ακολουθήσει και που να δώσει προτεραιότητα. Μερικές φορές μου ζητάει να επικοινωνήσω με τη ΝΔ για να δει πως θα χειριστεί ένα θέμα, διότι αυτός ήταν ταγμένος στο ΠΑΣΟΚ, αλλά και σαν κύπριος ήταν ήπιων τόνων. Αν και καλοκαίρι Ιούλιος μήνας το πολιτικό θερμόμετρο, μετά τη συγκρότηση κυβέρνηση συνεργασίας έχει φτάσει στα ύψη.

Ο γάμος του Ανδρέα Παπανδρέου μέσα σε προεκλογική περίοδο, έχει δώσει μια διαφορετική νότα. Και η ΕΡΤ έχει μείνει χωρίς διοίκηση. Οι συνεδριάσεις και μεταδόσεις της Βουλής για επείγοντα θέματα και νομοσχέδια είναι συνεχής για την κάθαρση τα σκάνδαλα την αδειοδότηση της ιδιωτικής τηλεόρασης όπως έχει υποσχεθεί η ΝΔ.

Το νομοσχέδιο με νομικούς για την ιδιωτική τηλεόραση έχει ο Παύλος Μπακογιάννης και είναι ένα από τα καυτά θέματα. Έχω και εγώ μια σύντομη ενημέρωση τόσο στο γραφείο του στην Ομήρου όσο και Ρηγίλλης. Έγιναν κάποιες επισημάνσεις με σκοπό τη διαφύλαξη της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Αυτό όμως δεν φάνηκε στην πορεία. Εντωμεταξύ το Ραδιομέγαρο μένει ακέφαλο από ηγεσία.

Μιλώντας με τον Άγγελο Μπρατάκο και Θόδωρο Κασσίμη, που βρίσκονται στη Βουλή την οποία καλύπτω καθημερινά τους ζητάω επειγόντως να διοριστεί γενικώς διευθυντής στην ΕΡΤ.

Δεν υπάρχει όμως πρόσωπο εμπιστοσύνης. Άλλωστε μέσα Ιουλίου και κατακαλόκαιρο όλοι είναι σε διακοπές. Τότε προτείνω τον Ροδόλφο Μορώνη που είναι προϊστάμενος στην EBU στην ΕΡΤ, αλλά δεν βρίσκεται πουθενά. Επικοινωνώ με τον αδελφό του Μιχάλη που εργάζεται στη σύνταξη εξωτερικών ειδήσεων στην ΕΡΤ και με ενημερώνει ότι βρίσκεται σε διακοπές στο εξοχικό του στο Μάτι αλλά δεν έχει τηλέφωνο. Του είπα να τον αναζητήσει και τους λόγους που τον θέλαμε, και έτσι έγινε ο διορισμός του.

Λίγο αργότερα διευθυντής ειδήσεων διορίζεται ο Ριχάρδος Σωμερίτης, άγνωστος σε μένα, αλλά με παρέμβαση όπως έμαθα αργότερα της Ντόρας Μπακογιάννη, και μου επιβεβαίωσε αργότερα η Μαρίκα Μητσοτάκη σε μια συνάντησή μας στο σπίτι της Ρηγίλλης κοντά στα γραφεία της ΝΔ. Στη συνέχεια για να υπάρχει νομιμότητα, διορίζεται ΔΣ στην ΕΡΤ με πρόεδρο τον Καθηγητή Παντείου Γιώργο Κοντογιώργη.

Η μάχη όμως για τις επόμενες εκλογές δεν έχει σταματήσει. Με τον Παύλο Μπακογιάννη που είμαι πολύ δεμένος είναι και πάλι υποψήφιος στο Καρπενήσι και ανεβαίνει συχνά δίνοντας τη μάχη. Θέλοντας να τον βοηθήσω όσο μπορώ περισσότερο, έχει αποφασίσει να κάνει μια κεντρική ομιλία, στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Καρπενήσι, στα τέλη Αυγούστου. Έτσι με δική μου πρωτοβουλία και χρήματα, έστειλα εξωτερική μονάδα με 4 Κάμερες από το στούντιο TPS να καλύψει τη συγκέντρωση.

Σκηνοθέτη έστειλα τον Γιώργο Νταούλη βοηθό που είχαμε στις ειδήσεις. Ένα καλό παιδί και επαγγελματίας. Ερωτευμένος και αυτός με την δημοσιογράφο Μάρω Λεονάρδου στην ΕΡΤ. Αργότερα έκαναν και οι δύο καριέρα στον ΑΝΤ1. Η ομιλία αυτή του Παύλου Μπακογιάννη είναι η μοναδική που υπάρχει τόσο στα αρχεία της ΕΡΤ όσο και της ΝΔ.

Στο δρόμο για τις επόμενες εκλογές, η δολοφονία Μπακογιάννη και άλλα μεγάλα γεγονότα και την αδειοδότηση της ιδιωτικής τηλεόρασης και τα ειδικά δικαστήρια με Κοσκωτά, Κουτσόγιωργα , Παπανδρέου μονοπωλούν την καθημερινή επικαιρότητα με την ΕΡΤ να ζει στον δικό της κόσμο.

*Ο Πέτρος Κοντραφούρης, είναι παραγωγός σκηνοθέτης, συνεργάτης ξένων ΜΜΕ και μέλος του διεθνούς κινηματογραφικού και τηλεοπτικού οργανισμού SMPTE με έδρα τις ΗΠΑ και σπουδές στα ραδιοτηλεοπτικά Μέσα στην Αμερική. Δημοσιογραφεί αρκετά χρόνια γράφοντας θέματα για την τηλεόραση και τον Τύπο. Έχει στο ενεργητικό του περισσότερες από 15 χιλιάδες ώρες παραγωγής και σκηνοθεσίας σε Ελλάδα και εξωτερικό και έχει συνεργαστεί με μεγάλα ελληνικά ονόματα ηθοποιών: όπως Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Ρένα Βλαχοπούλου, Κώστας Ρηγόπουλος, Νίκος Ρίζος, Λυκούργος Καλλέργης Κοραλία Καράντη και πολλά άλλα. Δημιουργός του θρυλικού «ορκιστείτε παρακαλώ» με τον Γιάννη Μιχαλόπουλο. Έχει κάνει τρεις φορές τον γύρο της γης με εμπορικό πλοίο.