Η δημοκρατία δεν αφορά μόνο την οργάνωση της Πολιτείας, αλλά και τον αδιαπραγμάτευτο τρόπο της ζωής μας

Ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στη δεξίωση για την 48η επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας

Η σημερινή ημέρα έχει ιδιαίτερο συμβολικό αποτύπωμα και βάρος για τη δημοκρατία μας. Είμαστε ευγνώμονες στους αγωνιστές κατά της δικτατορίας, σε αυτούς που έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή τους για την ελευθερία όλων μας. Πολλοί βρίσκονται εδώ, ανάμεσά μας, ως ελάχιστη ένδειξη χρέους και ευχαριστίας εκ μέρους της Πολιτείας. Η τιμή που τους αποδίδεται δεν έχει μόνον ιστορική αξία, αλλά και παιδαγωγική λειτουργία: μας υπενθυμίζει ότι η υπεράσπιση της δημοκρατίας είναι διαρκής και αποτελεί το πιο υψηλό μας καθήκον. Φέτος, δυστυχώς, στην εκδήλωσή μας, έχουμε μια μεγάλη απουσία, αυτή της Φώφης Γεννηματά.

Σε κάθε επέτειο, η μνήμη μας επιστρέφει στην κυπριακή τραγωδία. Βιώνουμε ξανά την αποτρόπαιη τουρκική εισβολή και τη βαθιά πληγή της εθνικής απώλειας. Η λύση του Κυπριακού ζητήματος, στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, συνιστά την απόλυτη προτεραιότητά μας. Ελλάδα και Κύπρος παραμένουν αταλάντευτα προσηλωμένες στην κατεύθυνση της επανένωσης της νήσου και της απομάκρυνσης των δυνάμεων κατοχής. Καμία υποχώρηση δεν χωρεί στην τουρκική επιθετικότητα και αδιαλλαξία, καθώς και σε κάθε απόπειρα δημιουργίας τετελεσμένων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Σαράντα οκτώ χρόνια μετά, μια άλλη βάναυση παραβίαση του διεθνούς και ανθρωπιστικού δικαίου, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στοιχειώνει τις μέρες και τις συνειδήσεις μας. Το ουκρανικό δράμα προσβάλλει κατάφωρα τον πυρήνα του πολιτισμού μας. Απέναντι στον αυταρχικό ρωσικό αναθεωρητισμό, η καθαρή και αποφασιστική μας θέση είναι μια απόδειξη πίστης στη σύγχρονη δημοκρατία. Δεν είναι η ώρα για συμψηφισμούς και εκλογικεύσεις, που υποτιμούν την ευρωπαϊκή μας ταυτότητα και τη συμπόρευσή μας με τις αναπτυγμένες και προοδευτικές χώρες του πλανήτη.

Η οικονομική κρίση και η πανδημία του κορωνοϊού επέδρασαν σωρευτικά και δοκίμασαν τα όριά μας, υλικά και ψυχικά. Οι κρίσεις δημιουργούν νέες κανονικότητες και ευνοούν φυγόκεντρες τάσεις, εντός και εκτός Ευρώπης. Ο λαϊκισμός ριζώνει στις αντιφάσεις και τις ανισότητες, αμφισβητώντας ανοικτά τις βασικές αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Υπονομεύει τη διάκριση των εξουσιών και την ισορροπία του πολιτεύματος. Τα θεσμικά αντίβαρα, όμως, είναι θεμέλια του Κράτους Δικαίου και δεν υποτάσσονται στις πλειοψηφίες και τους εφήμερους συσχετισμούς. Η δικαιοσύνη δεν απονέμεται με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα, αλλά σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους. Οι δικαστές απολαμβάνουν τις εγγυήσεις του λειτουργήματός τους και οφείλουν να είναι ανεξάρτητοι και αμερόληπτοι, διαφυλάσσοντας το κύρος και την αποστολή τους. Κρίνονται για τις αποφάσεις τους, δεν στοχοποιούνται. Ο διχαστικός λόγος αδικεί τη δημόσια σφαίρα και δεν υπηρετεί τη δημοκρατία μας.

Η ενδεχόμενη ενεργειακή ανεπάρκεια, καθώς και η ακρίβεια των τροφίμων και των καταναλωτικών αγαθών, εντείνουν την ανασφάλεια και καθιστούν αναγκαία τη στήριξη των πολλών τον χειμώνα που ακολουθεί. Η κοινωνική μας συνοχή και ανθεκτικότητα προϋποθέτουν παρεμβάσεις αναδιανομής και ανάπτυξης, ιδίως για τους νέους, που πλήττονται από την ανεργία, και τις ευάλωτες ομάδες. Η προληπτική δράση στην προστασία του περιβάλλοντος και η εμπέδωση της οικολογικής μας συνείδησης αποκτούν υπαρξιακή σημασία για την πατρίδα μας. Η σκέψη μας είναι αυτές τις στιγμές στους πυρόπληκτους συνανθρώπους μας και στην αποκατάσταση των ζημιών που υπέστησαν, καθώς και στα στελέχη του κρατικού μηχανισμού, που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή και επέδειξαν ηρωισμό και αυταπάρνηση.

Ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο δυνατότητες και αντιθέσεις, μεγάλες ελευθερίες και ισχυρούς καταναγκασμούς. Η συνύπαρξή μας εδραιώνεται στην ανεκτικότητα και τη συμπερίληψη, την ευχέρεια όλων μας να διαμορφώνουμε και να πετυχαίνουμε τα σχέδιά μας. Στη γιορτή μας δίνουν το παρών προσωπικότητες που ενσαρκώνουν το άνοιγμα της δημοκρατίας στην κοινωνία. Συμπολίτες μας που συμβολίζουν την υπέρβαση του εαυτού για χάρη του συνόλου, όπως τα πληρώματα των Canadair, που επιτελούν το έργο της αεροπυρόσβεσης. Είναι μαζί μας πρωτοπόροι επιστήμονες στους τομείς του Περιβάλλοντος, της Υγείας, της Γενετικής και της Βιολογίας. Διακεκριμένοι επαγγελματίες από τον παραγωγικό τομέα της οικονομίας. Κάτοικοι των ακριτικών μας νησιών και μαθητές που διέπρεψαν στις Πανελλήνιες Εξετάσεις. Ρομά που έσπασαν τον αποκλεισμό, πρόσφυγες και μετανάστες, οι οποίοι κατάφεραν να ενσωματωθούν, άτομα με αναπηρία, άστεγοι. Δεν νοούνται στη δημοκρατία ορατοί και αόρατοι πολίτες, άνθρωποι και συλλογικότητες χωρίς φωνή και εκπροσώπηση, εγκλωβισμένοι σε διακρίσεις και στερεότυπα. Μόνο κίνητρα και ίσες ευκαιρίες για τον καθένα, για τη βελτίωση και την εξωστρέφεια, μακριά από αδράνειες και στρεβλώσεις του παρελθόντος. Η Ελλάδα διατηρεί τις κατακτήσεις της μεταπολίτευσης, ενώ, την ίδια στιγμή, μεταρρυθμίζεται, συντονίζεται με τις εξελίξεις και τις απαιτήσεις της εποχής. Είναι ισότιμο μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας και σχεδιάζει, από κοινού με τους εταίρους της, τις πολιτικές του μέλλοντος.

Στις δημοκρατίες τίθενται σήμερα σκληρά διλήμματα και δύσκολες επιλογές, σε ένα αβέβαιο και απειλητικό διεθνές περιβάλλον. Σε αυτές τις κρίσιμες συνθήκες, προέχει η ενότητα, η αναζήτηση των συναινέσεων και των συγκλίσεων για το καλό του τόπου μας. Από εκεί αντλούν οι Έλληνες τη δύναμη και τη δημιουργικότητά τους, όπως έχουν αποδείξει διαχρονικά. Η δημοκρατική μας πεποίθηση δεν αφορά μόνο την πολιτειακή μας οργάνωση. Είναι το κοινό μας βίωμα, ο αδιαπραγμάτευτος τρόπος της ζωής μας.

Σας ευχαριστώ.